Бо чылдың кончуг изиг хүннеринде азы июль 8-тен 11-ге чедир Россияның Чогаалчылар эвилелиниң девискээринде хөй-ниити организациязы “Тываның чогаалчылар эвилели” чоннар аразының аныяк чогаалчыларының 2-ги шуулганын организастап эрттирген.
Чалаткан аалчыларның башкылыы Даг-Алтайдан аныяк шүлүкчүзү Алтынай Санаа (Алена Олеговна) моорлап чедип келген. Ону Тываның Чогаалчылар эвилелиниң бөлүк кежигүннери Элик турар черден хүндүткелдиң ак кадаа-биле катай тыва изиг сүттүг шайлыг уткуп алдывыс. Аныяк шүлүкчү кончуг чугаакыр, чазык, чараш уруг болду. Даг хоорайжыгашка аалчывыс-биле аяк-шайны аартап, дыштанып орар аравыста чугааны уламчыладывыс. Ол Алтайның Улаган аймактың Балыктуюль суурунга 1989 чылда төрүттүнген, Алтайның күрүнениң башкы университедин дооскаш, амгы үеде Даг-Алтайның башкы колледжизинде орус дыл болгаш чогаал башкылап ажылдап чоруур, 2 шүлүк чыындызының автору дээрзин билип таныштывыс.
Июль 8-те москвачылар Россияның ЧЭ-ниң даргазының оралакчылары Валерий Латынин, Нина Попова болгаш уран чогаалдың очулгазының удуртукчузу Николай Переясловту аэропорттан хүндүткелдиң тыва езу-чуруму-биле база уткуп алганнар.
Тываның ном үндүрер чериниң баштаар черинде Тываның Чогаалчылар эвилели бичии тар өрээлде сыңмарлажып турза-даа, аңаа солун ужуражылгаларны, тургустунуп келген берге байдалдарны, чугула айтырыгларны чыглып алгаш, удаа-дараа эрттирип турарын чугаалап каайн.
Дүштеки чем соонда аалчыларны Тываның национал чурт-шинчилел музейинде "Хааннар шынаазының алдыннары" делгелгеже экскурсияны организастаан. Улаштыр музейниң хурал-чыыш эрттирер залынга солун, ажыктыг, өөредиглиг ажыл-агыйжы чугаа уламчылаан.
Июль 9-та шуулганның ажыдыышкынынга Тываның Аныяктар херектериниң сайыды Субудай Оюн, ТР-ниң өөредилге, культура болгаш спорт талазы-биле Дээди Хуралда депутат Аяна Монгуш база чечен чогаалдың, культураның болгаш музей ажылдакчылары база уран сөстүң каңнакчылары киришкеннер.
Ниитизи-биле шуулганның аҗылы эки болган деп түңнелди чалаткан аалчылар-даа, чогаалчылар боттары-даа түңнээннер.
Проза секциязын уран чогаал очулгазының удуртукчузу Николай Переяслов, поэзияны болгаш уруглар чогаалын Россияның ЧЭ-ниң даргазының оралакчылары Валерий Латынин, Нина Попова олар удуртуп эрттиргеннер. Барык 70 ажыг тыва чогаалчылар шуулганга киржип, боттарының чогаалдарын сайгартып, ажыктыг арга-сүмелерлиг өөредиглерни алганнар.
Даг-Алтайның шүлүкчү кызы Алтынай Санааның илеткелин чыылганнар улуг сонуургал-биле дыңнааннар. Аныяк чогаалчывыстың ук-дөзү тыва болуп, ооң кырган-ачазы Арсентий Васильевич Санаа улуг чогаалчывыс Салчак Калбакхөрекович Тока-биле кады ажылдап, чоок таныжар чораан дээрзин оон көргүскен сайтызы херечилеп турар. Алтынайның чечен чогаалга ниитизи-биле дескизин эскердим, чогаатса чогаадыр, ырлаза ырлаар, дыл-домаа сайзыраңгай, оратор талантызы чедер-дир деп хуумда ону үнелекседим.
Чечен чогаал сайгарыкчызы, критик Родион Донгактың илеткели чыылганнарга солун болгаш чедимчелиг болганын айтып, чыылганнар ону улуг сонуургал-биле дыңнааннар.
Шуулган бодунуң ажылын сыын-иви ажыл агыйлыг черже аян-чорукчу үнүүшкүн-биле дооскан. Ол хүн бораңгай чаашкынныг хүн турза-даа, чечен сөстүң каңнакчыларынга, чогаадыкчы кижилерге ол шаптык болбаан. Харын-даа оларның сагыш-сеткилинге бойдустуң бо хуулгаазыннары, Тыва черивистиң чараш-каазы чечен-мергеннерге сөстүң онзагай одуруглары оттуп, төрүттүнүп-ле турзун! — деп күзевишаан, бо чүүлүмнү доозуп каайн.
Раиса ОНДАР,
ТР-ниң улустуң башкызы, РФ-тиң Журналистер база Тываның Чогаалчылар эвилелдериниң кежигүнү.
"Шын" №53 2024 чылдың июль 17
