Мыйырак – горец змеиный. Тайганың аяңнарынга көвей турар, дазылын чемге болгаш эмге ажыглаар оът. Тывалар ону кошкар болгаш күске мыйыраа деп ийи аңгы ылгаар.
Носый, кадыг-хараган, дочкнуур, ханды-кара – шуптузу дөмей уткалыг – синонимнер. Эртемде орус ады рододендрон даурский. Носый, дочкнуур – Куңгуртуг болгаш мурнуу тываларның адаары. Тайгалар эдектеринде, кедээ дагларның чоогаларында нептереңгей үнүп турар чавыт ыяш. Чазын эрте чараш өкпең чечектери частып, оранны каастаар.
Откуут – остролодочник колючий. Откууттуң бөлүү Тывада 38 хевирден тургустунган. Оларның алдызын эмге ажыглап турарын литературада айыткан. А тывалар чүгле откуутту ажыглап турар.
Өлең, кыяр-сиген – пырей ползучий. Шынааларга хөй үнер, борбак ак узун дазылы чер иштин үңмелээн турар оът. Тараа, ногаага онза хоралыг бок.
Өрге – суслик. Биеэги тывалар өрге эъдин кара-эмге ажыглап чораан.
Өт – желчь. Тывалар сугнуң-даа, черниң-даа амытаннарының өдүн ажыглаар.
Өшкү таар-оъду – эфедра односемянная. Кургаг ховуларда, даглар ийлеринге үнер, чайын мичигир чигирзиг кызыл каттарлыг оът. Хая таар-оъду, аглы – эфедра даурская. Хаяларлыг бедик дагларда үнер шавага ыяшсыг үнүш.
Саңзар – шерсть барана, овцы. Хойнуң соонда ооң мыяк, сидиинге боражып борбакталган дүгү. Ооң чуңгактыг дүгү онза эм.
Сарза – донник лекарственный. Кургаг шынааларга хөй үнген турар оът. Чамдыктары оруктар ийинге эңмежок боор. Ол хоранныг үнүштерниң санынга кирер. Ынчангаш ооң ады «сарыг аза» деп сөстерниң каттышканындан тывылган дижир.
Сарыг-кадын – золотарник, золотая розга. Тывада мооң ийи хевири бар: золотарник даурский и золотарник обыкновенный. Болар шыктарда барык кайда-даа бар. Кайызының-даа эми дөмей.
Сарыяш – барбарис сибирский. Тайгалар чоогунда дагларга, чоогаларга, хемчигештер ийлеринге үнген турар шиш теннерлиг чавыт ыяш. Чаагай үнгенде, бичии кызыл амданныг эм каттары аскан пөс дег турар.
/ Ойдуп Бартанның «Тыва дылда эмнелге сөзүлүгү» деп номундан алган.