Чыл санында 25 муң дүрүг сигенни белеткеп ап турарын Суг-Бажы суурда арат ажыл-агыйлыг Артыш Салчак чугаалады. Амгы үеде 4 муң ажыг дүрүг сигенни кезип ап, белеткээн.
— Күскү үеде төрелдерим-биле кады мал-маганга кышка ыяк белеткенип, сиген-ширбиилди белеткеп ап турар бис. Бо-ла Хая-Бажының 250 гектар девискээринде болгаш хемниң ол чарыында шөлде сигенни чылдың-на боттарывыстың күжүвүс-биле кезип алыр чордувус. Сигенни кезер, чүдүрер, сөөртүр техникалар бар, арай-ла эрги болуп турар, септеп кылгаш-ла, ажыглаар-дыр бис. Ам харын Көдээ ажыл-агый яамызының программазынга киржир деп планнап тур бис, кандыг ирги, оода-ла чаңгыс трактор-даа болза, ажырбас. Бо хүнде коданда 700 шээр, 60 хире бода мал бар, а чылгы саны 150 хире, чай боорга Тожу талазында Улуг-Ооже кадарып үндүре бээр бис. Шээр мал биле инектерни аңгы тайгаладыр чордувус. Саар инек 40 хире, авам угбазы, кыс дуңмазы-биле үжелээн эртен, кежээ ийи катап саап турарлар. Амдыызында электрилиг саалда чок, хол-биле саап алган сүттен ак чемни, шиме арагазын хоорайга барып садыптар. Ам болза тайгада улус бээр келир чай чок, август төнчүзүнден бээр көжүп бадар бис. А чылгыда үш кадарчы дүне, хүндүс тудуш турар улус, оон солчуптар бис. Мал оорун шуут чок деп болбас, ийи-чаңгыс бар дээр болза, частырыг турбас. Чылгычы оолдар хондур-дүндүр элчип-селчип, карак салбайн кадарып турар болгаш, өршээлдиг. Чүгүрүк аъттарны акым Виталий Болай-оолович өстүрүп, соодуп, чарыштарга киириштирип турар кижи. Республика чергелиг чарыштарга ооң чүгүрүктери удаа-дараа эртип кээп турган. Аътты соодуп алырында база арга-ла бар боор, алыс боду мал малдап өскен болгаш, ол талазы-биле эки билир кижи.
Шаанда кырган-ачам, кырган-авам суурдан ырак эвесте бо черге мал кадарып чораан. Бе хымызын саап ап турганнар, оон бээр-ле ада-өгбевистиң ижин кылып, уламчылап чор бис. Ооң соонда мээң авам, ачам база белерни саап ап келген. Ам чүгле бо берге аарыг хамчык үезинде боттарывыска өй хымысты саап ап турдувус – деп, Артыш кысказы-биле демдегледи.
Оон ыңай олар ыяш ажыл-агыйлыг, чондан чагыгларны база хүлээп ап, үндүр садып турарлар. Ажылгыр, эрес-кежээ болгаш, сыгыр даң бажында тургаш, малын кадарып, ажыл-агыйын эгелээр. Мал ажылдыг улус орайга дээр ижин кылып келирлер. Мындыг кызымаккай улусту күш-ажылы каастап чорууру езулуг-ла чоргааранчыг.
Бистиң корр.
