Ким Хүлерович Баранмаа 1941 чылдың июнь 10-да Тес-Хем кожууннуң Ү-Шынаа суурга бөдүүн арат өг-бүлениң 5 ажы-төлүнүң хеймер оглу болуп төрүттүнген. Үе-черге өөрү-биле Берт-Даг школазын дооскаш, 4 чыл шериг херээн шериг-далай флодунга эрттирген.
Ким Баранмаа Кызылдың көдээ ажыл-агый техникумунуң зоотехник салбырын чедиишкинниг дооскаш, Красноярскиниң көдээ ажыл-агый институдун бот-өөредилге-биле ажылдавышаан доозуп алган. Баштайгы күш-ажылчы базымнарын Каа-Хем кожууннуң колхоз, совхозтарынга Көдээ ажыл-агый яамызының хуваалдазы-биле, дооскан эртеминиң аайы-биле ажылдап эгелээн. Арткан бүгү күш-ажылын өскен-төрээн кожууну — Тес-Хемниң Чүргүй-оол совхозунга хүндүлүг дыштанылга үнгүжеге ажылдаан.
Ол колхоз, совхоз турган үелерниң хоочун ажылдакчызы. Көдээ ажыл-агыйның сайзыралы дээш, күрүнеге эът, сүт, дүк, малдың төрүлдези 100-тен 100 хуу камгалап алыр дээш чыл, беш чыл планнарының күүселдези, мал чеминиң, кыштаг-хорааның кышка белеткели, тайгаладып семиртири, дезинфекция, тарылга ажылы дээш чайның изии, кыштың соогу дивейн, дүн-хүн чок аъттыг, чадаг-даа чорааш, уйгу-чыдын чок ажылдап чорааннарның бирээзинге Ким Хүлерович хамааржыр.
К.Х. Баранмааны көдээ ажыл-агыйның сайзыралынга киирген үлүг-хуузун Чазак үнелеп “Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы” хүндүлүг атты 1999 чылда тывыскан. 2015 чылда РФ-тиң көдээ ажыл-агыйының Хүндүлел бижии-биле шаңнаан. Ол сумузунуң, кожуунунуң хүндүлүг хамаатызы, күш-ажылдың хоочуну, хөй-хөй хүндүлел бижиктерниң, шаңналдарның эдилекчизи.
Ким Хүлерович бо чылдың июнь 10-да мугур 80 харны харлап алган. Ол өг-бүлези-биле Кызыл хоорайның оң талакы эриинде дачаларда 10 ажыг чыл чурттап турар. Ажы-төлүнүң, күдээ-хүрегеннериниң дузазы-биле бажыңны, чунар-бажыңны, кудукту тудуп алган. Огородунда шупту бар: картофель, капуста дээш ногаа аймаа, ранетка, слива, малина, вишня, виктория чимис-каттар. Ким Хүлерович даңгаар эртенден кежээге чедир огородун суггарып, черин чымчадып, чашпанын аштап хүнзээр.
Ооң ажылгырын, шимченгирин көөрге 80 харлыг дээр аргажок, 60 харга деңнеп болур. Өөнүң ишти Өнермаа Арат-ооловна Тес-Хем кожууннуң Берт-Даг сумузунга хөй чылдарда ажылдап каан, Советтер ажылының хоочуну. Ол даараныр, аргыттынар, кылбас ажылы чок, анаа черле олурбас. Огородунуң дүжүдү-биле янзы-бүрү салаттарны, вареньелерни кылгаш, ажы-төлү, уйнуктарынга үлеп берип олурар кырган-ава.
Хоочуннар 3 оол, 2 кысты өстүрүп, кижизиткеш, өглеп-баштап каан. Ажы-төлү күш-ажылдың янзы-бүрү адырларының ажылдакчылары. Он ажыг уйнуктарының кырган-ава, кырган-ачазы.
Хүндүлүг хоочунга каң дег быжыг кадыкшылды, кады чурттаан эжи-биле чүс хар чедир назылаарын чүрээвистиң ханызындан күзедивис.
Тамара ШИНЧИК.
Тес-Хем кожуун, О-Шынаа сумузу.
