Тывада эрге-чагырга органнары хайгаарал чорудар албаннар-биле кады хереглел барааннарынга өртектерниң контролюн күштелдирер. Ындыг айтыышкынны аппарат хуралынга республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг берген. Бирги хереглелдиң аъш-чеминге өртектерни үндезин-барымдаа чок черге өстүрүп турар сайгарлыкчыларга хамаарыштыр шиитпирлиг хөделирин ол негээн.
Ук шиитпирни Регионну уштап-баштаар төптүң кылганы илеткелинге үндезилеп хүлээп алган. Ол неделяның дургузунда хереглел рыногунда байдалды болгаш хамаатыларның санал-оналдарын шинчилеп көрген. Төптүң чазакче кииргени медээзинден алырга, февраль айның ортандан бээр барык бүгү аъш-чем барааннарынга өртектер өскен. Шак ынчалдыр, республиканың чурттакчыларының дыңнатканы-биле алырга, сметана барык 40 хуу аартаан, чигир – 13,9, (бир килде 95–98 рубль чедир), томаттар – 13,7, далган – 12,2, саржаг – 11,3, хаван болгаш инек эъди 9-10 хуу өскен.
Сайгарлыкчыларның боттары ындыг байдалды Абакан хоорайның мөөңнеп садар рыноктарында барааннарның үндүр садар өртээниң өскени-биле тайылбырлап турарлар. Ынчалзажок чоруттунган хыналдалар хамык-ла чүүлдерге Абаканның мөөңнеп сайгарар садыгжылары буруулуг эвес дээрзин тодараткан. Чижек кылдыр алырга, чүгле чаңгыс Тожу кожуундан мооң мурнунда үелерде садып алган барааннарның өртээн өстүрген алды таварылганы илереткен. Өртектер аартагыже чедир барааннарны тудар, шыгжаар дээн оралдажыышкыннар тодараттынган. Кызылдың садыг четкилеринден шак ынчалдыр чигир “читкен”.
Бирги хереглелдиң барааннарынга өртектер өстүрер таварылгаларга хамаарыштыр эреңгей ажылды соксадырын, аңаа кезе согугну бээрин Кризиске удур штабка Владислав Ховалыг дааскан. “Чылдагаан чок черге коммерсантыларны дүвүретпес бис, ынчалзажок, берге байдалды ажыглап, кончаа үндүрүп алыксааннарны “хай” дээри чугула, амыдыралга ындыг үелер турар, кажан акша-чоос кол эвес, а эл-хол, чаңгыс эп-сеткил кол дээрзин олар билген турар ужурлуг” — деп, Тываның Баштыңы медеглээн.
Административтиг хемчеглер-биле чергелештир салдар-дээштиң өске механизмнерин таварыштыр өртектер өзүлдезин доктаадып тудар херек деп Владислав Ховалыг санап турар. Чижээлээрге, чазактың экономика блогунга сайгарлыкчы кижи бүрүзүнге, бодун боду ажыл-биле хаара тутканнарга, хууда дузалал ажыл-агыйлыг хамаатыларга бодунуң продукциязын кандыг-даа арга-биле садып-сайгарарынга таарымчалыг байдалдарны тургузар даалганы берген.
Ооң аңгыда, Тываның Экономиктиг хөгжүлде яамызы бирги хереглелдиң барааннарынга немелде өртектер санаарын шегледири-биле улуг садыг четкилери болгаш барааннарны мөөңү-биле дужаап турар кижилер-биле дугуржулгаларны чарар ужурлуг. Чуртта ындыг чергелиг арга-дуржулга бар. Чижээлээрге, Хабаровск крайның эрге-чагыргалары чыскаап санааны аъш-чем барааннарынга өртектерни 10 хуудан ажыр өстүрбес, а эң чугула барааннарга өртектерни өйлей тудар деп сайарлыкчылар-биле дугурушканнар.
Росстаттың сан-медээзи-биле алырга, ниитизи-биле РФ-те инфляция мооң мурнунда неделяда 9,05 хуу турганындан февраль 26-дан март 4-ке дээр үеде чыл дургузунда көргүзүг-биле алырга, 10,42 хуу өзүлделиг болган. Чыл эгезинден тура инфляция 4,75 хуу четкен. Аъш-чемге хамаарышпас барааннар бөлүүнге өртектер өзүлдези инфляцияга кол үлүг-хуузун киирген. Чиик автомобильдер, амыдыралга хереглээр техника аартаан.
Тываның Чазааның парлалга албаны.
А. ХЕРТЕК очулдурган.
