Тываның школалары хөй кезии беш хүн өөренир системаже шилчээн, а чамдыызы ам-даа чигзинип турар. Россияның өске регионнарында шагда-ла беш хүн өөренир системаже шилчий берген.
2014 чылда Красноярск крайның база ол системаже шилчээнин, амгы үеде дыка хөй школалар неделяда беш хүн өөренип турарын ТР-ниң өөредилге сайыды А. Храмцов демдеглээш, неделяда беш хүн өөренири дээрге чаа «планета» ажыдары эвес, а шагда-ла Россияда ажылдай берген система дээрзин тайылбырлап чугаалаан.
– Бис база бодувустуң ээлчээвисте чаа системаже бичиилеп «шымнып» кирип эгелээнивис бо. Республиканың шупту школалары эвес-даа болза, чамдык кожууннар неделяда беш хүн өөренир системаже шилчээн. Өөредилге программазынга кандыг-даа өскерлиишкиннер кылбайн, ук системаже кирип болур арга бар. Ол дугайында өөредилге хоойлузу 2013 чылдан эгелеп ажылдап турар. Эрги хевээр артары азы чаа системаже кирип, неделяда беш хүн өөренири школа бүрүзүнүң боттарының хостуг эргезинде. Улуг боттарывыс безин беш хүн ажылдааш, алды, чеди дугаар хүнде дыштанып турар-дыр бис. А уругларывыс неделяның алды хүнүнде хүннүң-не 12 шак дургузунда «ажылдап» турар-биле дөмей-дир. Улуг улус неделяда дөртен шак ажылдаар болза, а ажы-төлүвүс оон хөй шак «ажылдаар» бе? Мен бодаарымга ол шын эвес-тир. Чаа системаны кижи бүрүзү улуг өөрүшкү-биле хүлээп албас деп билип тур мен. Ынчалза-даа чаартылгаларны кылыры чугула – деп, А. Храмцов чугаалаан.
Сүт-Хөл кожууннуң өөредилге эргелелиниң кол специализи Радмира Ондар:
– Кожуунда ниитизи-биле чеди школа бар. Олар шупту неделяда беш хүн өөренир чаа системаже шилчээн. Школаларның директорларының өөредилге талазы-биле оралакчылары уругларның өөренир расписаниезин тургузуп каапкан. Субботада колдуунда ыры, күш-ажыл, чурук кичээлдери онлайн хевирге болур. Zoom азы вайбер дээн ышкаш социал четкилер таварыштыр башкылар уруглар-биле кичээлдерни эрттирер. Субботада янзы-бүрү бөлгүмнер туруп болур. Расписаниени Росхереглелхайгааралдың негелделеринге дүүштүр тургускан. Ында көрдүнгени болза, өөреникчи кижиге бир хүнде алдыдан көвей кичээл турбас ужурлуг. А бир эвес чеди кичээл салыр болза, узун чапсарда уругларны изиг чем-биле чемгерер ужурлуг. Бистиң кожуунда Хөр-Тайга болгаш Алдан-Маадыр ортумак школаларында хөй эвес ийи-чаңгыс чеди кичээлдер салдынган. Чеди кичээл салдынган таварылгада Росхереглелхайгааралдың негелдези езугаар уругларны чапсарда чемгерип турар. Школаларның столоваязында эге класстарны чемгерер дээш, чемни хүннүң кылып турар. Столоваялар ажылдап турар. Оон аңгыда, бистиң кожууннуң чамдык школаларында күрүне шылгалдалары дужаар доозукчу класстарны болгаш хөй ажы-төлдүг амыдыралы чегей өг-бүлелерниң ажы-төлүн база кадыының байдалы-биле онзагай уругларны черле чемгерип турар. Келир 2022-23 өөредилге чылында субботаларда онлайн кичээлдер безин болбас кылдыр расписаниени эде тургузуп, долузу-биле беш хүн өөренир системаже кирери планда көрдүнген.
Сүт-Хөл кожууннуң Суг-Аксы суурда хөй ажы-төлдүг ие Артышмаа Ооржак:
– 9 класс, 5 класс, 1 класс уругларлыг бис. Неделяның беш хүнүнде өөренгеш, ийизин дыштанырга уругларга-даа, ада-иелерге-даа, башкыларга-даа эптиг. Чаш улустуң угаанын эмин эрттир «чүдүрбес» болза эки деп санаар мен. Алды хүн өөренгеш, чаңгыс хүн дыштанырга уругларның угааны дыштанып-даа четтикпейн баар. Чүге дээрге чаңгыс дыштаныр улуг-хүнде бир дугаар хүнге белеткенип, аштанып, чугдунуп турда-ла, хүн эрте бээр. Өг-бүлези-биле ыңай-бээр барып дыштаныр безин хүн чок боор чорду. Ам харын амыраан-дыр бис. Неделя санында эвес-даа болза, болдунар шаавыс-биле өг-бүлевис-биле ыңай-бээр үнүүшкүннерни кылыр бис – деп чугаалады.
Ынчап кээрге уруглары неделяда беш хүн өөренип эгелээн ада-иелерге эптиг байдал тургустунган деп болур. А эрги системада артып калган хоорай школаларының өөреникчилериниң ада-иелериниң бодалдарын дараазында үндүрүлгеден номчуур силер, эргим номчукчу.
Айдың ОНДАР.
Чуруктарны маадырларның архивинден алган.
#Омикрон #Caii_төп #Коронавирус #Тыва #Тува #Шынсолун #Тывадыл #Тывамедээ #Tuva #Shyntuva
