Республика девискээринде, ылаңгыя Кызыл хоорайны долгандыр бок-сүрээ ында-мында чаттыла бергени чажыт эвес. Найысылалдың дөрт аңгы талазында чаңгыс аай бок төгер черлерни аңгылаан-даа болза, чылдан чылче айтырыг огулуг шиитпирлеттинмейн келгенинден улам-на чидигленген. Республиканың ниити экологиязынга, чурттакчы чоннуң болгаш мал-маганга безин улуг хора чедирип турар боктан адырлыр үе келген.
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның шиитпири-биле ТР-ниң Тудуг болгаш Чуртталга-коммунал ажыл-агый яамызын ийи аңгы угланыышкынныг яамылар кылдыр аңгылааны, шынап-ла, уткалыг болгаш моон-даа соңгаар ажылды шуудадырынга эптиг болуп турар. Чаа тургустунган Чуртталга-коммунал ажыл-агый яамызынга бок-биле демиселди шыңгыы чорудуп эгелээринге чаа машина-техника чугула херек. Ажылдың хемчээли улуг, чаңгыс хүн болу бербес дээрзин шупту билип турар. Ук яамыда чаа тургустунган КУБ “Чүък дажыыр сервис төлевилелдиң” ажылын күштелдирери-биле тускай техника сентябрь айдан эгелеп уурук-сууруктап Тывада кээп эгелээн. Ол кээп турар техниканы садып алыр акшаны ТР-ниң Баштыңы – Чазак Даргазы Владислав Ховалыгның дилээ-биле РФ-тиң Чазааның федералыг бюджеттен аңгылап бергени 1,5 млрд рубльден үндүрүп турар.
Октябрь 15-те ТР-ниң Чуртталга-коммунал ажыл-агыйының сайыдының хүлээлгезин күүседип турар Мерген Мынын-оол журналистер-биле ужурашкаш, ам база чаа келген техника-биле таныштырып, тайылбырны кылган:
– Бо хүнде самосвал дээривис бок дажыыр беш чаа техника келген. Ол чаа-ла эгези-дир. Бо чыл төнчүзүнге чедир ниитизи-биле 45 техника кээр. Чүгле бок дажыыр эвес, өске-даа бульдозерлер, самосвалдар, тягачтар дээш аар техника хөй болур. Бо-ла бүгү “Бок реформазының” аайы-биле чаа спецтехника садарынга 300 сая рубльди үндүрген. Оларны шуптузун таптыг хуваагаш, чүгле Кызылга эвес кожууннарже база ажылдадып чорудар бис.
Бодум бо адырда барык 20 ажыг чыл ажылдап тур мен. Мурнунда чылдарда, шынап-ла, бок аштаарынга хамаарышкан тускай техника чедишпес турган. Ам Владислав Товарищтайовичиниң шын удуртулгазы-биле хөй техника кээп эгелээн. Бок-сүрээден чоорту черле адырлыр бис дээрзинге бүзүрээр мен – деп, Мерген Мынын-оол чугаалаан.
Республика девискээринде чыглы берген бокту чүгле аштаарындан аңгыда, чоорту ол бокту эде болбаазырадыр завод тудуунуң дугайында база айтырыг шиитпирленип турар. Ол айтырыг 2024 чылда үзе шиитпирленир дээнин сайыт журналистерге дыңнаткан.
Амдыызында кээп турар техника чаа технология ёзугаар кылдынган болганда, ону башкарып билир тускай мергежилдиг чолаачыларны шилип, оларны чоокку үеде өөредип эгелээр дээн. А “Бок реформазының” боттанылгазы келир чылдарда чада аайы-биле 2030 чылга чедир уламчылаар.
Карина МОНГУШ.
