АРСЕНТИЙ ООРЖАКТЫҢ БАШТАЙГЫ КЫШТАГЛААШКЫНЫ
Кыштың баштайгы айы декабрь бодунуң эргезинче киргени-биле республиканың кожууннарында мал кыштаглаашкыны кидин түлүк эгелээн. Келир чылда мал продукциязы кайы хире болуру ооң канчаар эрткенинден дорт хамааржыр.
Көдээ ажыл-агый болгаш аъм-чем продуктуларының яамызының сөөлгү медээзин езугаар, республикада бүгү хевирниң ажыл-агыйларында 326 муң баш малды кыштаглаашкынче киирген. Бо чылын малчыннарның кышкы турлагларының санынга 17 кыштаг немешкен болгаш ам 3310 чедип турар. Оларның чартыындан хөйү хууда ажылдыг кижилерге, 30 хуудан хөйү арат-тараачын ажыл-агыйлыг улуска хамааржыр, ооң иштинде «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» деп төлевилелдиң киржикчилериниң кыштаглары 523.
Бо чылдың үшкү кварталының сан-түңнери-биле алырга, малдың бүгү хевирлериниң баш саны мындыг: мыйыстыг бода мал 205,5 муң (эрткен чылдың ол үезинде турганындан 24 хуу өскен), шээр малдың баш саны 1426,9 муң (өзүлдези 20 хуу), чылгы мал 97,7 муң (өзүлдези 16 хуу), ивилер 2,0 муң (өзүлде 25 хуу), сыын- мыйгактарның баш саны 847 ( өзүлде 2 хуу), тевелер 253 баш (өзүлде 5 хуу, хаваннар 13,7 муң ( өзүлде 10 хуу), дагаалар саны 10,9 муң азы өзүлдези 16 хуу болган.
Малчыннарның кыштагларының хөй кезии доңмас кара суглар чоогунда, 436 турлагда кудуктарны кылган, оларның иштинде 2016, 2017 чылдарда «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» деп төлевилелге киржип эгелээннерниң кыштагларында 93 кудукту черни өрүмнеп тургаш, суг үндүрген.
Кыштаглаашкынче киирген малды азырап, камгалаарынга херек 268703 тонна сигенни республикада белеткээн, ооң иштинде 3790 тоннаны курлавырлаан. Ону белеткеп алырынга кожууннар бюджеттеринден 799 муң рубльди чарыгдаан.
«Чаа сорук» деп губернатор төлевилелиниң киржикчилери боттарының күжү-биле 1252 тонна сигенни кезип, белеткеп алганнар.
Кызыл кожуунда бо төлевилелде Ээрбек, Кара-Хаак, Элегес-Аксы сумулардан үш аныяк өг-бүле киржип турар. Оларның бирээзи Элегес-Аксындан Арсентий Ооржактың дөрт ажы-төлдүг өг-бүлези. Бо чайын ол 4-5 кижи киржикчилиг шыңгыы конкурса тиилээш, кодан хойну хүлээп алган. Элегес хемниң делгем девискээринде чаа кыштагны (бажыңны, кажааны) чоок төрелдери-биле кады демнежип тургаш, саадатпайн, тудуп ап четтигипкеннер.Кажан Арсентий конкурска шилилгени эрткеш, малчыннаар эгени чедип алырга, угбазы Ариана Куулар дагдыныкчы болуп, хайгаарап-карактаарын хүлээнип алган. Ол боду база «Чемгерикчи инек» деп төлевилелдиң киржикчизи. 2016 чылдан бээр ооң өдээнде ам 9 баш бода мал доктаап, өзүп-көвүдээн.
- Авамның, угбамның база өске-даа кады төрээннеримниң (олар шупту 7 кижи) деткимчези-биле бо «Чаа сорук» деп төлевилелдиң киржикчизи болдум,- деп Арсентий Викторович чугаалады. - Бо берге үеде бистер ышкаш, хөй ажы-төлдүг аныяк өг-бүлелерге дыка-ла эки, деткимчелиг эгелээшкин-дир бо. Ону бодап кылгаш, сайзыраткан даргаларга өөрүп четтиргенивисти илередир-дир бис.
Хенче-Кара Монгуш, авторнуң тырттырган чуруу.
