ЭРТЕМГЕ  ДАЯНЫР

Москваның күрүне универ­сите­диниң М.В. Ломоносов аттыг медицина төвү хамчык үезинде чидириг чок болган. «Эртем делегейи» РЭА-ның корреспондент кежигүнү С.Т. Мацкеплишвили-биле чугаа кылган.

“ЭД”: Чуртувуста мындыг түңнелге канчап келдиңер ?

СТ: Баштайгы 55 хонукта кижи бүрүзүн эмнээнивис (424) дуржулга бар. Берге аарыг кижилерге барык чидириг чок болдувус. Бирээде, палатага чүгле бир аарыг кижи дээн бис. Ийиде, оларны ажаап-тежээнивис кол болган!

СТ: МКУ-нуң фундаменталдыг медицина факультеди биске каттышкан. Хөй бөлүктер четчири-биле ажылдаан. Дараа­зында аарыг улусту эмнээринге түңнелдиг протоколдарны чарлаан бис. Консилиум хүн бүрүде болуп, улуг-хүн чок ажылдап турган бис.

ЭД: Силерге кым дуза катты?

СТ:  Академик А.А. Камалов дузазын каткан.

СТ: Клиниктиг – чаңгыс аай угланыыш­кынныг (“линейлиг”, шугум ышкаш) дөрт салбырлар ажылдаан. Аңаа чүс-чүс аарыг кижилер чыдар, артканы дарый дузалыг бир салбырга хамааржыр. Боттарынга долу харыысалга хүлээндирген беш удуртукчулуг бис. "Командалар" сес шак болгаш солчур, аарыг кижилерге үзүк чок кичээнгейни сөңнээн. “Радиослужба” дээрзи дүн-хүн дивейн – харыысалгада специалистер аарыг кижилерниң бүгү байдалын хыналдага доктаамал дамчыдып, биске канчаар-даа аажок дуза болдурган. МКУ-да программалар – өкпеде байдалды тода айтыр, ынчангаш бригадалар түңнелдиг эмнээшкинге чедирер. Клиниктиг лаборатория ханда интерлейкин-6 бүдүмелди тодарадыры чартык шактан эртпес, а генетиктиг шинчилелдер азы салгал дамчыыр ДНК (дезоксирибонуклеинниг кислота) бүдүмел-биле холбашкан тромбофолияга (хан борбактажыры) анализ даартазында-ла болур дээрге, Америкадан эштерни кайгаткан. Эмчилерниң каттангы камгалал хептери өттүр, биеэде ышкаш өкпени чазыг чокка “дыңнап” билири – ам болдунмас-даа ышкаш. Ынчалдыр чымыштыг үеде университет  клиниказы база катап эртемниң болгаш өөредилгениң төвү деп шынзылганы алган.  .

ЭД: Аппарат (“ИВЛ – инвазийная вентиляция лёгких”) дээрзи эрткеннер, а оон база эвээш когаралдыг болдуңар бе?

СТ: Реанимация болгаш терапия-биле дараалашкан эмнээшкинниг салбыр кол черни ээлээн. Чижээ, глюкокортикоид (гормон-бүдүмел)-биле эмнээшкинде аарыг улустар өкпеге үрде арыг агаар негеттинер аппаратка турган. Оон дагын катап бактерия азы “микроб” тывылдырар, хөрек дегдириишкинин болдурбаан бис. Ол ёзулуг чедиишкин деп санаан.

ЭД: Ол “феномен” бе?

СТ: Ийе. Бар частырыгларны шын түңнээри чугула. Өкпеге агаар чорудар аппараттарга даяныр азы күштүг цитокиннерге (мага-ботта клетка кезекке тыптыр белок-бүдүмел) удур эмнерни бээр болур. Бис тыныш чедишпезинге чедир оон биче-ле дузалап болур аргаларны колдаттывыс. Эмнээр өйнү көөрү – тоң чугула. Аппараттар ажыглаары, хөй негелделерге дүүшкек турар, кончуг улуг харыысалга-дыр. Ону шын ажыглап билир, дуржулгалыг специалист негеттиннер ужурлуг, аппарат агаар чорудары-биле өкпени түр када солуур, а ол өйде мага-бот аарыгны чайладыр – камгалаар “күштерге” даянып болур.

ЭД: Тодаргайы-биле чүү дээр ирги?

СТ: Чаа бүрүске удур бүгү хемчег­лерни ажыглааннар. Гриппке удур эмнерни-даа киирген турар. Шуптувуска оваарымча херек.

СТ: Бо РНК-бүдүмелдиг бүрүс-түр. А ооң бодунга удур тускай хемчег херек. Бисте бүрүске удур терапия алганы чок. Ийе, “фавипиравир”-ни база шенедивис. Кол түңнел, ковид аарыы – чүгле өкпе дегдириишкини эвес-тир. А чүрек болгаш бүүрек аарыгларын болдурар болур. Чылдагааны – дамырны баскырадыр, кол органнарда хан шимчээшкининге хала тургузар. Биске – эртемде чыылган билиглер “оорга” болган.

ЭД: Эмчилерде частырыглар бар ышкажыл?

СТ: Ийе. Бисте патогенетиктиг терапия дээрзи ажыглалга кирген. Ол чаа арга азы чажыт чүүл эвес-тир. “Үрелгенни – септээр” дээн.

ЭД: Антибиотик дээрзи – бактерияга (биче “паразит”) удур болур. Антибиотик ажыглаар таварылга турду бе?

СТ: Чүгле барымдаа бар болза.

ЭД: Колхицин дугайында чүнү чугаалап болур силер?

СТ: Чижээ, ишемиялыг улуска дузалаар болур. 

ЭД: Шупту чонга дарый хемчег бар бе?

СТ: Бирээде, суг, саваң болгаш угаан-­сарыыл дуза болзунам. Ийиде, эртемге даяныр. Ол биске шын түңнелдерни бээр.

Урана Кавай-оол,

биология эртемнериниң доктору.