Туризм болгаш экономика
Бистиң чемивис өске чоннарның кухняларынга деңнээрге, ылаңгыя Европа чурттарында, ам-даа болбаазыратпаан, бодунуң үнелекчилери болгаш чемнеривисти «культуржудуп», шыырак чем кылыкчыларының кичээнгейинче кирбээн боор. Ынчалза-даа февраль 20-де «Буян-Бадыргы» аалчылар бажыңының ресторанынга мындыг сөстерни дыңнадым: «Тыва кухняның нарын-каазы удавас бүгү делегейниң амданныг чем үнелекчилериниң стандартарынга бодунуң төлептиг черин ээлеп, дүгжү бээр» — деп, биохимик эртемден, эртемнер кандидады, «Тыва Республиканың үлегерлиг чем ширээзин чаартыры» деп төлевилелдиң удуртукчузу Георгий Змановский бедик көдүрлүүшкүн-биле бүзүрелдиг чугаалап турду. Ол төлевилел-биле бүдүн чылдың дургузунда ажылдап келгениниң түңнелинде, хемчегни «Гастрономия шиизи» деп адаан.
ТР-ниң Экономика яамызының департамент начальниги Аржаана Сүктерниң чугаазы-биле, Игорь Шин болгаш Георгий Змановский кайызы-даа Красноярск хоорайдан, Экономика яамызы-биле кады кончуг улуг шинчилел ажылын чоруткан түңнелинде, 100 ажыг аңгы аттарлыг тыва национал аъш-чемнерниң даңзызын тургускан. Тыва национал кухняны кадагалап арттырар талазы-биле база катап тургустунарынга чаа чада болган дизе, частырыг болбас. База ол ышкаш Тывага туризмни хөгжүдеринге ийиги тыныш деп болур.
«ТР-ниң эталоннуг столун чаартыры» төлевилел кидин түлүк чоруп турар. Рестораторларның мурнунда ол төлевилелдиң иштинден ажылдап кылган аъш-чемниң менюзун боттарының албан черлеринге ажыглап киирери. «Тываның чемнеринге шупту адааргаайлар аан!» — Игорь Шинниң бодалы. Чүге дизе Тывада аъш-чемни кылыры-биле бойдустуң курлавырларын 100 хуу ажыглап турар. Хөй санныг аъш-чем курлавырлары өндүр-чаагай гастрономияны тургузуп, боттандырган. Аъш-чем комплекизин хакастар 40 хуу, а алтайлар – 60 хуузун ажыглап турар болза, тывалар 100 хуу ажыглап турар болгаш кол сорулгазы –аъш-чемниң байлак, каазын келир салгалдарга арттырары болгаш дамчыдары. Тыва аъш-чем талазы-биле аян-чорукчуларга аажок сонуурганчыг солун оран болу бээри чадавас.
Мындыг магаданчыг амданныг аъш-чем дээжизи-биле төлевилелдиң тургузукчулары «Буян-Бадыргы» ресторанынга аалчыларны сес аңгы аъш-чем-биле база 18-тен 58 градус чедир 4 янзы онзагай сүт арагазын бараалгадып, кайгаткан. Оон ыңай ,бистиң чаңчылчаан чемнеривис: бойдустан чайгаар үнген кулча, кат-чимизивис холаан эът, балык болгаш сүттен чемнер-дир. Оларның холумаандан кара-мүн болгаш изиг-хан итальяннарның чеминден дудак чок тускай амданны киирген. Ындыг хоолулар-биле бистиң өгбелеривис күш болгаш кадыкшыл-биле хандыртынып, витаминнер ап, чемге холуп чип турганы чадапчок. Чалаттырганнарның болгаш чем амданын шенээр кижилерниң база делегейни дескингеш келген алдарлыг кижилеривистиң саналы-биле, мындыг холуксаалыг аъш-чем Европа чурттакчыларының сагыжынга кирер.
Алла Донгур-оол.
#Шын
