Тываның даг-руда компаниязының казып тыпкан хөмүрүнүң өртээн чиигеткени, элээн улуг маргыштыг шимээн болган, бир дугаарында, хууда садып алганын улай садар чиижең садыгжыларга. Олар хөмүрнү Каа-Хемниң хөмүр-даш уургайындан хууда садып алгаш, чонга боттарының немеп алган өртээ- 3000 рубльга садып турар. Шак ындыг байдалды ажыглап, одалга сезонунда орулга ойнап алыксаан күзелдиг улустуң узун оочуру уургай даштында шөйлүп чоруткан. Ол үеде, херек кырында хоойлу ёзугаар чонга хөмүр хандырылгазын чорудар ужурлуг Кызылда албан черлериниң хөмүр скадтары куруглап турган.
Айтырыгның мындыг нарын апаарынга чылдагаан болган чүүл, чиигеткен хөмүрнүң бир тоннада 2220, 10 рубль өртээ чүгле чурттакчы чонга, Башкарыкчы компанияга болгаш ТСЖ-лерге көрдүнген турган. Өске албан черлери чаа өртектиг хөмүрнү чүгле 2908 рубль-биле садып алыр аргалыг болган. Тываның чазааның доктаалы ёзугаар, хөмүр складтары чурттакчы чонга хөмүрнү 2507 рубльга садар турган. Мында сөөрткени дээш өртек бичии немежи бергенин демдеглээр апаар. Мындыг таварылгада бо албан черлери карылгалыг ажылдаар апарганы илереп келген. Бо чылдагаан-биле Кызылдың хөмүр складтары эрткен неделяда хөмүр чок турган.
Хууда чурттакчы чон Каа-Хемниң хөмүр уургайындан хөмүрнү 2220, 10 рубль –биле ам-даа садып ап турар.
Тургустунуп келген байдалды чавылдырары-биле Александр Брокерт дараазында тайылбырны кылган: “ Хөмүрнүң чиигеткен өртээн хевээр арттырып алыры-биле, сөөрткени болгаш шыгжааны дээш чарыгдалдарны дуглаары-биле чазак каржып турар когаралды тургузуп бээр шиитпирни үндүрген. Ол чүгле Кызылдың хөмүр складтарынга эвес¸а хөмүрнү мөөңү-биле чонче үндүр садып турар Тывада бар 22 албан черлеринге база хамааржыр. Олар шупту Тываның Экономика яамызынче шак ындыг компенсация алыры-биле көрдүнген чиигелделиг биче хемчээлдиг чээли алыр билдириишкиннерни киирип болур” – деп, Чазак Баштыңының бирги оралакчызының хүлээлгезин күүседип турар А.Брокерт чугаалаан.
Бир дугаар ындыг компенсацияны Кызылда хөмүрнү мөөңү-биле чонче үндүр садып турар албан организациязы алган. Ол-ла хүн ооң складының чанынга хөмүр садып алыксаан чон оочурлап турупкан.
Кызылдың чурттакчызы Шончалай Мызыдоп хоорай складында хөмүрнү бир тоннада ооң 2507 рубльга садып турарын билип алгаш, дораан төлээш, садып алган. “Хөмүрнү мен шоодайлап эвес, а тонналап садып ап турар мен. Эрткен чылда бир тонна хөмүрнү 3 муң ажыг рубльга ап турган бис. Ам 2507 рубль дээрге, ажырбас өртек деп санап турар мен. Кыштадыр үш тонна хөмүр одаар бис, четпейн баарга, чазын база немей садып ап турган бис. Ынчан хөмүрже 12 муң ажыг акша үне бээр чүве. Ам, чиигеткен өртек-биле, акшага камналгалыг-дыр” – деп, ол чугаалаан.
Каа-Хем хөмүрү-биле дөмей өртектиг Хакасияның хөмүр уургайындан майрыхтың хөмүрүн Кызылда садып эгелээн. Ону Энергетиктер кудумчузунда 6 дугаарлыг бажыңда хуу складта садып турар. Тывада бо чаа хевирниң одаар чүүлү деп, бүдүрүлгениң удуртукчузу Виктор Лапенко дыңнаткан. Ооң эки шынарлыын - эвээш ышталыр болгаш, хүлү база эвээш болуп турарын садып алыкчылар эскерип, чугаалажып турар. Ол хөмүр кандыг-даа одалга котёлдарынга тааржы бээр. Эрткен пятницада ол складтан 2050 рубльга бир тонна хөмүрнү садып ап турган болза, бо хүнде ооң өртээ 2500 рубль кылдыр өзе берген. Чаа келген хөмүрнүң өртээ чүге ындыг болу бергениниң чылдагаанын база-ла сөөрткен өртээнге дүүштүр кылган деп тайылбырлап турар.
Дараазында неделяда ол-ла складка балахтин хөмүрү кээри манаттынып турар. Ол база шынары эки- ыжы-даа, хүлү-даа эвээш хөмүр дээрзин чон билир. Ооң чаа өртээ амдыызында билдинмес.
Бо хүнде Кызылдың складтарында Каа-Хем уургайының хөмүрүн бир тоннада 2507 рубль-биле садып эгелээн. Ону айыткан адрезинге чедирип бээр кылдыр чагыдып ап болур. Чүгле, чедиргени дээш өртээ, баар чериниң ыраандан хамааржыр, 200 рубльдан өрү немей акшаны төлээр апаар. “Вавилин ээтпээ”, “Дар” аттыг дача ниитилелдериниң чурттакчыларынга чедиргени дээш 800 рубльди немээр.
Бүдүрүлгениң телефону : - 8-983-369-1069.
Самосвал машинаже чүдүргени дээш- 150 рубль.
Касса понедельниктен субботага чедир 9:00 шактан 17:00 шакка чедир ажылдаар. 12:00 шактан 13.00. шакка чедир дүъштээр.
Улуг-хүнде дыштаныр.
Пятницадан тура, эрткен ийи хүнде 300 тонна хөмүр келген. Улаштыр хөмүр сөөртүлгези бо одалга сезону төнгүжеге, апрель айга чедир үзүктел чок болур. Хоорай складтарында шоодайлап хөмүр сатпайн турар.
Энергетиктер кудумчузунда 6 дугаарлыг бажыңда складтан майрыхтың хөмүрүн 2500 рубль-биле бир тоннаны садып ап болур. Октябрь 1-де курлавырда 100 тонна хөмүр турган. Ам-даа немей кээри манаттынып турар. Дараазында неделяда балахтин хөмүрү биле каа-хем хөмүрүн ол складче сөөртүр дээн. Хөмүрнү оон чедирип бээр кылдыр база чагыдып ап болур. Склад 8:30-ден 18:00 шакка чедир ажылдаар.
ТР-ниң Чазааның сайтызындан алган.
