Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол бес чумазы катап тывылган кожа-хелбээ Моол-биле кызыгаар черлерде Өвүр биле Мөңгүн-Тайга кожууннарда чурттакчы чонну база мал-маганны ук аарыгга удур тарыыр даалганы берген турган.
Республика девискээринде бес чумазындан аараан чаңгыс-даа таварылга бүрүткеттинмээнин республиканың кадык камгалал яамызы бадыткаан. Ындыг болзажок, чыл санының тарылга графиги езугаар аарыг өөскүп болур хире таарымчалыг эвес черлерде чурттап турар кижилерни, ылаңгыя малчыннарны чумага удур тарыышкынче хаара туткан.
Өвүр кожууннуң төп эмнелгезиниң эпидемиолог эмчизи Алимаа Сайдының дыңнатканы-биле алырга, республика девискээринге чаа коронавирус халдавырынга удур карантин хемчеглерин чарлаан үелер турза-даа, эмчилер бригадазы үнүүшкүннерни организастап, кожууннуң 6 сумузунда 3460 кижини чумага удур тарыыр планын 98 хуу күүседип, 3328 кижини тараан. Оларның 1182-зи ийи хардан өрү назылыг бичи уруглар. Саглының Хорумнуг-Ой, Ортаа-Халыын, Ак-Чырааның Чалаа, Чаа-Суурнуң Чүс-Дыт, Дөргүн, Кара-Тал, Дус-Дагның Чоза, Солчурнуң Улаатай, Хам-Дыт, Бора-Шайда малчыннарга база Хандагайты суму девискээринде албан черлеринге база мал-маган тудуп турар кижилерге тарыышкынны кылып, чон ортузунга тайылбыр ажылын чоруткан.
Тыва Республиканың Кадык камгалал яамызының берген медээзи-биле алырга, чума талазы-биле таарымчалыг эвес кожууннарда улуг-биче кижилерни тарыыр планның графиги езугаар, бо чылын 8 муң хире кижини тараан, 2018 чылда 3500, 2019 чылда 5 муң ажыг кижини хаара туткан турган.
Тываның Баштыңының негелдезин күүседири-биле, көдээ ажыл-агый яамызының көдээ ажыл-агый килдизиниң специалистери ветеринар-санитарлыг чаагай чорукту хандырар дээш, бо чылдың бирги чартыында “аайлаар” дээн 16965 малды хынаан. 65349 санныг мал эъдин база продуктузунга ветеринар-санитарлыг экспертизаны эрттирген. Ооң санында куш эъди база балык аймаа база кирип турар. Онза айыылдыг болгаш халдавырлыг мал аарыглары илереттинмээн.
Ооң-биле чергелештир кожууннарда мал эмчилери болгаш малды азырып чоруур көдээ ишчилер, ооң аразында күрүне болгаш муниципалдыг көдээ ажыл-агыйлары, кооперативтер, муңчу малчыннар, дузалал ажыл-агыйларлыг чон боттарының малын мал аарыгларынга удур эки тура-биле тарадырып эгелээн.
