Тожунуң электроэнергиязы доктаамал апаар

 2006 чылдан тура Тываже ажылдап кирер планныг Голев аттыг даг-руда компаниязы «Интергео» КХН октябрь 19-та Тыва Чазак-биле керээни чарган. Бо үе дургузунда Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол бодунуң туружундан ойталавайн, керээге адын салбайн турганының чылдагааны - Тожу кожууннуң электри хандырылгазы.

«Бистиң курлавырларывысты ажыг­лаар дээн компания ук черге ажыын көргүзүп, ооң сайзыралынче бодунуң үлүүн киирзин» – деп, ол негелде салып турган. Тожуну чаа туттунуп кээр комбинаттың электри хандырылгазынга кожуп, шаг шаандан ажыглап келгени дизельдиг станциядан адырып, үзүктел чок электроэнергия ажыглаар кылдыр Иркутск облазының Тулун-Туманная станциязындан дорт тайга ажыр эвес, а Туран – Ырбан – Ак-Суг аразынга орук кылгаш, оон тура чагылар таварыштар 220 кВ күштүг станцияны тударын дарга чедип алган.

2020-2025 чылдарда рес­публиканың социал-эко­но­­миктиг хөгжүлдезинге киржил­гезиниң дугайында дугуржулгага атты компанияның чиңгине директору Андрей Листков салган. Тожунуң дизель станциязы чылдың-на 460 млн. рубльди кывар-чаар чүүлче чарыгдап турар. Дугуржулга езугаар Тоора-Хем биле Ырбанче чырык шугумун кожуп, 2023 чылда ажыглалче киирерин аазап турар. Оон аңгыда, Туран – Ырбан – Ак-Суг аразынга орук болгаш бүдүрүлгеге негеттинер тускай эртемниглер белет­кээр даг техникумун ажыдары, аңаа 400 студентини өөредир болгаш 250 кижи чурттаар ниити чуртталга бажыңын тударын дугурушкан. Тожунуң ивижи араттарын деткиир хемчеглер база көрдүнген.

 Ырак Тожу кожууннуң хөгжүлдезинге бурунгаар базым-дыр. Чөрүлдээлиг, элээн нарын байдал» – деп, Тываның Баштыңы чажырбайн, журналистерге  мооң мурнунда-даа ужуражылгаларга чугаалап турган. Ак-Сук даг-болбаазырадылга комбинады  чылдың-на 24 млн. тонна руданы  бүдүрер деп турар. Республика бюджединче кирер 5 миллиард үндүрүгнүң 600 миллион рубль үндүрүү кожуунче кирери көрдүнген.

 «Даргалар Тываның байлаан үндүр садып турар» – деп социал четкилерде тарап турар нүгүл чугаа барымдаа чогун сагындырып каар болза, артык эвес. Чурт иштинде девискээрлерде бар-ла шинчилеттинген казымал байлактың тывыжын 2004 чылдан тура чүгле “Роснедра» федералдыг агентилел харыылаар болгаш садар эргелиг апарган. Тус черниң эргелери кызырылган,  чүгле сай, элезин, чугай дээн чижектиг тывышты башкарары көрдүнген.

Саяна Монгуш

 белеткээн.