Чөөн-Хемчик кожууннуң көдээ ажыл-агый эргелелиниң кол зоотехниги Байо Монгуштуң апрель 20-де "Чаа орук" солуннуң редакциязынга берген медээзинден алырга, кожуун девискээринде ниити мал оолдаашкыны болгаш чаш төлүн камгалап, доруктуруп алырынга бергедээшкиннер чок болуп турар.
Малчын турлагларже үнүүшкүннү үргүлчү кылып, ылаңгыя "Аныяк өг-бүлеге – кыштаг" төлевилелдиң киржикчилеринге доктаамал барып, байдалды хынап турар. Эрткен кыштың чылыг болганы-биле, малдың деңгели эки. Мал чеминиң курлавырлары дээрге сиген 25 тонна, сенаж 2 тонна болгаш тараа холумактыг немелде чемнер 3 тонна. 2016 чылдың "Аныяк өг-бүлеге – кыштаг" төлевилелдиң киржикчилеринде 2 тонна, 2017 чылдың 2, 2018 чылдың база 2019 чылдың 2-2, ниитизи-биле 8 тонна ажыг мал чеми курлавырда бар.
Март 20-ден бо хүннерге чедир шээр мал оолдап турар. Кол зоотехниктиң чугаалап, баш удур дыңнадып турары-биле алырга, хой оолдаашкыны май төнчүзүнге дээр үргүлчүлээр. Оларның бир бергедеп турар айтырыы – суг хандырылгазы, азы бо чоокку үеде ханы кылдыр каскан кудуктарны ажыглалга киирери чугула болуп турар.
Шээр малдың ниити оолдаашкыны 60 хуу чедип турар, төрүүр инектерниң 50 хуузу бызаалапкан, а чылгы малда белерниң 41 хуузу кулуннапкан. Малдың чаш төлүн онча-менди камгалап, доруктуруп алыр, күш-ажыл рыногунда байдалды чиигедир, малчыннарның ажыл-ижинге боттуг дузаны чедирер дээш, Чөөн-Хемчик кожуунда Чонну ажылга хаара тудар төптен 40 хамааты-биле, Чадаанада Тываның технологтуг техникумунда өөренип турар 50 студент-биле күш-ажыл керээлерин бижээн. Мал оолдашкынының кидин түлүк үезинде сакманчыларны ажылче хаара туткан.
2020 чылдың январь 1-ден тура санааны-биле, кожуунда 7157 төрүүр инектен, бо хүнге чедир 3806 инек бызаалапкан, чаш төлү онча-менди. Чыл эгезинде ниити чылгыдан 3000 хире бени төрүүр деп көргеннер, ынчангаш төрүттүнген кулуннар 1240, а шээр малдың 60945 баш төрүүр ужурлуг, хой, өшкүнүң 36785-жи төрээн, чаш хураганнар, анайлары хорамча чок өзүп, доругуп турар.
Вячеслав Монгуш, «Чаа орук» солуннуң кол редактору. #Шын
