ТЕВЕ-ХАЯНЫҢ ЧЫЛГЫЧЫЗЫ

1964 чылда Шолбан Доржуевич Монгуш Теве-Хаяга бөдүүн ажыл-ишчи өг-бүлениң оглу болуп төрүттүнген. Ол чээрби харлапкаш, мал-маган өстүреринче кирипкен. Чылдан чылче Ш.Д. Монгуштуң дуржулгазы улгадып, хуузунда дузалал ажыл-агыйында бода малдың, чылгының болгаш шээр малдың чаш төлүн онча-менди камгалап ап турган. Хой, өшкүзүнүң төрээн чаш хураганнарын, анайларын 100 башка онааштыр 80-85 хуу, төрүүр белериниң кулуннарын 80 хуу камгалап алгаш, колдуунда тыва уксааның чылгызын Чөөн-Хемчикке көвүдедиринге үлүүн киирип келген. 2011 чылдан бээр Шолбан Доржуевич Чөөн-Хемчиктиң 500-чү малчыннар клувунуң кежигүнү, аныяктарның дагдыныкчызы, аът федерациязының кежигүнү.
Шолбан Монгуш дыка хөй шаңналдар-биле көдээ ажыл-агыйга бараалгаткан чылдары дээш үнелеткен. 1987 чылда Чөөн-Хемчик кожуун чагыргазындан бирги чергениң диплому, 1988, 1989 чылдарда апрель 12-де ийиги чергениң дипломнары, 1989 чылда дип­лом, 1995 чылда Наадымның чемпиону, 2001 чылда Тыва Республиканың күш-культура болгаш спорт комитединиң Хүндүлел бижии, ол-ла чылдың апрель 12-де Чөөн-Хемчик кожуун чагыргазының өөрүп четтириишкининиң илередии, 2002 чылдың июль 19-та Хүндүлел бижик, 2004 чылдың апрель 10-да база 2005 чылда Тыва Республиканың Күш-культура спорт болгаш аныяктар политиказын сайзырадырының яамызының, Тываның аът федерациязының Хүндүлел бижиктери, 2006 чылда күш-культура болгаш спорт агентилелиниң Хүндүлел бижии, 2007 чылда ийи удаа аңгы-аңгы яамылардан өөрүп четтириишкинниң илередиглерин алган.
Чөөн-Хемчик кожууннуң Теве-Хая сумузундан Шолбан Доржуевич Монгуштуң доруг чаваазы 1995 чылда республика Наадымының чүгүрүк аъттар чарыжынга бир дугаарында маңнап келген бир чижек ооң респуб­лика чергелиг аът чарыжы, Тываның Наадымнарынга чедиишкиннериниң бир көскү чижээ.
Тыва Республиканың Чөөн-Хемчик кожууннуң алдарлыг чылгычызы деп хүндүлүг атты Шолбан Доржу­евичиге 2007 чылдың октябрь 5-те тывыскан. Шагаа бүдүүзүнде, 2021 чылда «Чөөн-Хемчиктиң көдээ ажыл-агыйының алдарлыг ажылдакчызы" атка Шолбан Монгуш төлептиг болган.
Вячеслав МОНГУШ,
«Чаа орук» солуннуң кол редактору.