Шолбана Куулар: «ЧЕМГЕРИКЧИ ИНЭЭВИСТЕН СЕС БАШ МАЛ БОДАРААН»
Боттары ам-даа аныяк Шолбана биле Салчак-оол Кууларлар чеди ажы-төлдүг. Кайызы-даа Кызыл кожууннуң культура эргелелинде ажылдап турарлар – бирээзи ында таңныыл (чоокка чедир чолаачылап турган), өскези культура ажылдакчыларының чонга концерттер көргүзерде кедер каас-чараш хеп-сынын ажаап, хайгаараар харыысалгалыг ажылдыг, ында 13 чыл чедир ажылдап турар.
Кууларларның өг-бүлези 2017 чылда Кызыл кожуунга «Чемгерикчи инек» деп төлевилелди эң баштай чарлаптарга, бызаалыг инек алыксаан хөй ажы-төлдүг өг-бүлелер аразынга конкурска киришкеш, тиилеп алган.
- Ала-шокар чараш өң-чүзүннүг сүткүр инек бызаазын эдертип алгаш, өдээвиске кээп доктаай бээрге, уругларывыс-даа, улуг боттарывыс-даа дыка өөрүп турган бис, - деп, Шолбана Валерьевна чугаалады. – Чылдар эртип турза-турза, инээвистиң эдерти келген бызаазы, өске-даа бызаалары өзүп келгеш, боттары база чараш бызааларны төрүп берген. Ам оларның ниити саны 8 баш чеде берген, ам-даа өзерлер.
Тыва чазактың эгелеп каан бо төлевилели бис ышкаш, хөй ажы-төлдүг улуска дыка-ла ажыктыг-тыр - деп, ону бодап, боттандырып эгелээн даргаларга өөрүп четтириишкинниң чылыг сөстерин Ш. Куулар сеткилинден чугаалап олурду. Сүт барда, ак чемнерниң кандыызын-даа кылып, хөй улусту чемгерип болур – чалаң сүттүң бодун-даа хайындырып ижип, шай сүттеп, сметана, саржаг, ааржы, быштак кылып, хойтпактап-даа болур. Ол бүгү аъш-чемнерни шуптузун кылып, ажыглап турар бис.
Оон аңгыда, уруг-дарыгны бичиизинден-не малга ижиктиреринге чемгерикчи инектиң, ооң бызааларының, «уйнуктарының» ачы-салдары хөлчок улуг болуп турарын ол дыңнатты. Баш саны көвүдээн малдарны ажаар-тежээринге, кажааларының ишти-даштын арыглап, өдээн кургаглаарынга, суур инектериниң кадарчызынга эртен эрте хүлээдип, кежээ барып уткуурунга шору улгады берген оолдар-кыстарның дузазы улуг.
Ол ышкаш Кууларларның ажылдап турар коллективи база эки эп-найыралдыг – ырлаар, танцылаар, орус, тыва хөгжүм херекселдеринге ойнаар онзагай талантылыг аныяк кижилерни шилип, мында чыгган. Ылангыя Тываның культуразының алдарлыг ажылдакчызы композитор Владимир Серенниң удуртканы «Аян тудаал» деп улусчу ансамбльдиң ыраажылары - культура эргелелинде ажылдап турар бот-тывынгыр артистери-биле кады Шолбана Куулар Кызыл кожууннуң сумуларын, Тываның хөй-хөй булуңнарын кезий халдып, чоруп каапкан.
Х-К. Монгуш, чурукту Ш. Кууларның архивинден алган.
