Ээлчеглиг күрүне шылгалдалары эгелээн. Школаны доозуп, бышкан билигниң аттестадын холга апкаш, кайнаар өөренир, кандыг эртем чедип алырыл деп чуртталгада эң-не чугула айтырыгны шиитпирлээр үези келген. 11 дугаар класстың доозукчуларынга бир-ле өөредилге черинче дужаап, өөренири албан, а 9-ку классчыларда бир болза школага өөренип арткаш, 11 классты доозуп алыр, азы 9-ку классты дооскаш, кандыг-ла-бир өөредилге черинче дужаап кирип алыр арга база бар.
Эң-не кол чүве – шылгалдаларны эки демдектерге дужаап алыры. Ооң соонда кайнаар күзей-дир сен, ынаар өөренип кирип болур. Эмчи, башкы, артист, менеджер, юрист, бухгалтер дээш, мергежилдерниң кандыызын чок дээр. Кандыг мергежил шилип алыры кижиниң бодунуң иштики делегейинден, чүнү күзеп чоруурундан, чуртталгазында чүнү чедип алыксаарындан хамааржыр. Мергежил шилип турар уругларга дузалажыры-биле бо хүннерде Москва хоорайның цирк уран чүүл училищезинден бөлүк башкылар чедип келген. Кызылдың 17 дугаар школазынга цирк дугайында бичии уругларга кыска оюн-көргүзүглерни кылган. Цирк сонургаар элээдилерге сула шимчээшкиннерни кылдырып, уран чүүлдүң ук хевириниң дугайыда чугаалап берген.
– ТР-ниң Культура яамызы-биле харылзашкаш, Москва хоорайда цирк уран чүүл училищезинге өөренири-биле уран чүүлдүң бо хевиринге сонуургалдыг уругларны хүлээп алыр дээш келдивис. Республикада цирк чуртталгазының баштайгы базымнары эгелээн деп болур. Шуут куруг чүведен чүнү-даа эгелээри дыка нарын айтырыг. Студентилээр бетинде келир үеде өөренир чүүлүнге бичии билиишкин турар болза эки. А мында Тывада циркке хамаарыштыр ажылдар чоруттунмайн турган. Тывага цирк уран чүүлү сайзыразын деп бодаар болза, элээн каш кижини шилип алгаш, училищеге өөредир бис. Оон ол студентилер доозуп алгаш, бир болза цирк башкызы, бир болза цирк артизи мергежилди чедип алгаш, Тывага келгеш, концерттер көргүзүп, сонуургалдыг уругларны өөредип, төрээн черинге ук уран чүүлдү сайзырадып болур. Бичии уругларга бо мергежилди, бир эвес олар цирк көрбейн турган болза, сонуургадыры дыка берге. Чижээлээрге, Тывада болганчок-ла хүреш маргылдаалары болуп турар. Хүреш секциялары база школа бүрүзүнде бар. Ынчангаш уругларга ол спорттуң дугайында хөй тайылбыр кылган херээ чок. Чүге дээрге олар ийи караа-биле көрүп, киржип турар. А циркти орта билбес. Культура яамызы ол дугайында билип турар. Ынчангаш бисти бээр чалаан. Цирк амыдыралын Тываже бичиилеп киирип эгелээнивис бо – деп, Москва хоорайда Цирк уран чүүл училищезиниң директору Андрей Смородкин чугаалады.
9-ку классты дооскан соонда училищеже дужаап кирип ап болур арга бар. Ырак черден келген студентилерге таарымчалыг байдалдарны тургузарын директор аазады. Цирк артизи болуксаан ажы-төлден ийи дыка чугула чүүл негеттинер. Бирээде, күштүг күзел. Ийиде, салым-чаяанныы, шыдаары. Кижилерниң күзелин кым-даа, канчап-даа өскертип шыдавас. А салым-чаяанны өскертир болгу дег. Ынчалза-даа ол бүгү кижиниң күзелинден, кызымаандан хамааржыр.
Шилилгениң негелделери: дужаап кирер элээдиниң дурт-сынын, сула шимчээшкиннер кылдыргаш, ээлгирин, аялга аайы-биле шимченирин, ритмни дыңнап билирин көөр. Орус дылга хостуг темага чогаадыг бижиир. Оон ыңай, дужаап кирип турар кижи бодунуң кылып шыдаары бир-ле онзагай чүүлдү көргүзер.
Айдың ОНДАР.
#Өөредилгеболгашэртемяамызы #Циркуранчүүл #Шылгалдалар #Андрейсмородкин #Шынсолун #Тыва #Тывамедээ #Тывадыл #Тывамедиагрупп #Tuvanews
