Тыва Республиканың Шыдыраа эвилелиниң медеглели
Хостуг хүреш талазы-биле Москваның дээди шаңналын тыпсыр чурттар аразының маргылдаазынга Начын Куулар алдын медальдар чаалап ап турар аразында, НТВ телеканалга чурттар аразының "Сен – тергиин-дир сен!" деп конкурузунуң чартык финалынга чайынналчак кылдыр киржипкеш, Ай-кыс Кыргыс бүзүрелдии-биле финалче кире берген турар аразында, Тываның шыдыраага хамааржыр төөгүзүнде ийи аажок чугула болуушкуннар болган.
Бирээде, хары угда Тываның 5 аныяк шыдыраачылары Россияның шыдыраа маргылдаазының дээди лигазынче кире бергеннер. Олар болза Сибирь федералдыг округтуң (СФО) бо чылгы (13 харга чедир назылыг уруглар аразынга) чемпиону Арина Иргит, СФО-нуң (11 харга чедир назылыг уруглар аразынга) шыдыраа маргылдаазының хүлер призёру Анастасия Ооржак, олардан аңгыда улаштыр маргылдааларга киржир эргени Саюди Оюн (15 харга чедир), Шуру Ондар (17 харга чедир) болгаш Кежик Монгуш (17 харга чедир) чаалап алганнар.
Ийиде, Тываның шыдыраа талазы-биле харылзаалары аажок делгемчип, бөмбүрзектиң артыы талазында АКШ-тың Мэн деп штадында чеде берген. 2020 чылдың ноябрь 8-те республиканың 5 дакпыр чемпиону Эдуард Ховалыгның ачызында Тываның шыдыраа командазы тургустунган болгаш ол команда интернет таварыштыр Chess.com шыдыраа платформазынга АКШ-тың Мэн деп штадындан BATANI деп команда-биле ужуражып, ойнаан. Ол дээрге бистиң республикавыстың шыдыраага хамааржыр чуртталгазында ёзулуг төөгүлүг болуушкун-дур.
Бистиң командавыс шенелде хевири-биле чаа тургустунган-даа болза, ында янзы-бүрү назылыг шыдыраачылар кирип-даа турар болза, Republic of Tuva аттыг командавыс бодунуң бирги онлайн-ужуражылгазын чурттар аразының ол хире бедик деңнелинге төлептии-биле эрттирген.
Шынында чурттар аразының шыдыраа талазы-биле бирги онлайн-ужуражылгазын "Тува запад" деп клубка (удуртукчулары Арат биле Сеңгин Ондарлар) lichess.org сайтыга бо чайын республиканың экс-чемпиону Валерий Кууларның 60 харлаан юбилейинге тураскаадып эрттирген. Ол маргылдаага, тыва шыдыраачылардан аңгыда, Хакасияның, Красноярск крайның төлээлери, а ол ышкаш Индияның, Испанияның болгаш Италияның шыдыраачылары киришкеннер. Орта Хакас Республиканың Шыдыраа эвилелиниң президентизи Сергей Калуга тиилээн, Сергей Николаевич боду база чоокта чаа 60 харлаанын эрттирди, байыр чедирип тур бис!
А Republic of Tuva (Тыва, Россия) биле BATTANI (Мэн штат, АКШ) командалар аразының 2020 чылдың ноябрь 8-те болган бирги маргылдаазы 7-7 деп сан-биле хайым кылдыр доозулган.
Бирги шыдыраа шөлүнге baranchikovskii деп аккаунт-биле бистиң Улуг-Хем командазындан аныяк эмчи Аян Самдан ойнаан, ол амгы үеде Иркутск областа ажылдап, чурттап чоруур. Харааданчыы-биле Аян АКШ-тың национал мастери Мэтью Фестинг (Matthew Fisbein, Нью-Мексико штат, АКШ) шыдыраачыга чогуур деңнелге удурланып шыдавайн, 0-2 сан-биле уттурган. Бо чүүлдүң автору (manakay62) Chess.com сайтыга рейтинг езугаар ийиги шыдыраа шөлү таварышкан, аңаа чаңчылчааны-биле командаларның удуртукчулары ойнаар ужурлуг, американ шыдыраачы morsecoder-биле чидиг демиселдиң түңнелинде 1-1 сан-биле хайым болган. Б.И. Араптан аттыг Сукпак школазының 10-гу классчызы Динара Хомушку (тренер-башкызы Чечек Сарыгларовна Ховалыг) Dinara_Khomushku деп ник-биле төрээн республиказының ат-алдарын үшкү шыдыраа шөлүнге камгалаары онаашкан. Тываның шыырак шыдыраачылары бо ужуражылгага чедир чурттар аразының Chess.com шыдыраа платформазынга бүрүткелге турбаанындан болгаш бүрүткел дарый дүрген болганы-биле ол сайтыга чүгле эге рейтингини алган, ынчангаш шыырак шыдыраачылар орнунга аныяк шыдыраачыларны киирер ужурга таварыштывыс, а олар дуржулгалыг шыдыраачылар-биле ойнааш, коргуш чок болганнар. Ийи партияның түңнелинде (ак болгаш каразы-биле дес-дараалаштыр ойнааш) Динара (профиль болгаш рейтинг езугаар) элээн шыырак мергежилдиг удурланыкчызы Bookmerke 0-2 сан-биле уттурган-даа болза, бодунуң харының аайы-биле республика чемпиону болгаш СФО-нуң, Россияның (бирги лиганың) маргылдааларының киржикчизинге бо ужуражылга уттундурбас артып каар болгаш дыка ажыктыг боор. Чадаананың №1 школазындан он бир классчы Сеңгин-Чаңгы Ондар (Sengin_Ondar) бодунуң тренер-башкызы болгаш ачазы Арат Даш-оолович Ондарны өөрткен, ол бодунуң американ удурланыкчызын 1,5-0,5 сан-биле (бирги партияга удуп алган ийигизи – хайым) тиилеп каан. Чечек Сарыгларовна Ховалыгның кижизиткени, Б.И.Араптан аттыг Сукпак школазының 9-ку классчызы Сайлык Самбуу бодунуң улуг назылыг udege62 деп удурланыкчызын бүзүрелдии-биле 2-0 санга тиилеп алган. 6-гы шыдыраа шөлүнге bajmagda деп американ ойнакчы-биле хайымнааш, Тыва Республиканың Информатизация болгаш харылзаа яамызының ажылдакчызы Омак Сарыглар чартык санны (0,5) ап үнген, ынчалза-даа ол 0,5-1,5 сан-биле уттурган.
Бистиң командавыстың баштыңчызы республиканың амгы чемпиону болгаш 4 дакпыр чемпиону Артыш Чульдум (Chuldum80) 7-ги шыдыраа шөлүнге элээн кошкак удурланыкчы-биле ойнааш, дыка дүрген 2-0 сан-биле удуп каан, ооң ачызында ужуражылганың ниити саны 7-7 хайым бооп доозулду.
Тываның төөгүзүнде бир дугаар болган чурттар аразының онлайн-маргылдаазы мынчаар төндү, орта бистиң ат-алдарывысты шыдырааның хоочуннары-даа, аныяктар болгаш элээди-даа спортчулар камгалап турдулар.
Тываның аныяк болгаш элээди шыдыраачылары удавас шыдыраа олимпизинге отту кыпсы бээрлер дээрзинге идегээриниң бүгү үндезиннери бар.
Mерген Анай-оол.
