Тыва Республиканың А.С. Пушкин аттыг Национал библиотеказы үе-шагның хɵгжүлдезиниң аайы-биле Тываның библиотекалар ассоциациязы-биле кады 2019 чылда Россияның Президентизиниң грантыларының фондузундан «Эрткен үени ажытпышаан» («Открывая прошлое») деп төлевилелдиң дузазы-биле деткимчени алыр аас-кежиктиг болган. Ол дээрге солун-сеткүүлдү бо үении-биле электроннуг хевирже киирери. Ынчангаш Россияның Президентизиниң грантызының дузазы-биле «Optima A2» деп планетарлыг сканерлиг болган. А.С. Пушкин аттыг библиотека республиканың культура, ɵɵредилге, медээ-информация талазы-биле база бир кол кезээ болганда, ооң сайзыралынга бо төлевилелдиң дузазы канчаар-даа аажок улуг.
Бо үеде электроннуг хевирде кандыг-даа номнар болгаш солун-сеткүүлдер бар апарган болгай. «Эрткен үени ажытпышаан» деп төлевилелдиӊ кол утказы болза, хөй-хөй чылдарда кадагалаттынып турар солун-сеткүүлдерни электроннуг хевирже киирери болур. Солуннарны электроннуг хевирже киириптерге номчукчуга эптиг байдал тургустунуп келир, чижээлээрге, херек материалды каяа-даа, ажылынга азы бажыңынга-даа, библиотеканың сайтызынче киргеш, номчуп алыр аргалыг. Бир талазында солун-сеткүүлдерни кадагалап шыгжаарынга таарымчалыг болур. Чүге дээрге, баштайгы үнген солуннар-биле хөй чылдар дургузунда ажылдаарга эргижиреп, үрелири дүрген бооп турар. Ол солуннарны кадагалап алыр болзувусса, республикавыстың база бир үнелиг төөгүзүн келир салгалга арттырып бергенивис болур.
Ынчангаш бо үеде А.С. Пушкин аттыг библиотека Тывага баштай үнүп эгелээн солун-сеткүүлдерни электроннуг хевирже киирип эгелээн. Ол дээрге Тыва Арат Республика үезиниң солуннары «Кызыл тараачын» (1925), «Шын», сеткүүлдерден «Революстуң херели» (1941), «Ленин-Сталинниң тугунуң адаа-биле» (1943) дээш оон-даа өске. Бо үеде 1936 чылдың латин үжүктер-биле бижиттинген «Шындан» эгелээш 1970 чылга дээр солуннарны электроннуг хевирже киирген.
Бо төлевилелдиң кол сорулгазы Тываның шупту солун-сеткүүлдерин электроннуг хевирже киирери болганда, Алдан-Маадыр аттыг Национал музейниң, Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунуң, Тываның Национал архивиниң фондузунда бар солун-сеткүүлдерни база электроннуг хевирже киирери-биле кады ажылдажылганың дугуржулгазын кылган.
Кандыг-даа чоннуң төөгүзүн, бойдузун, экономиктиг байдалын дээш бо-ла айтырыгларны билдингир болгаш дүргени-биле солуннардан номчуп билип алыр. Ынчангаш бо төлевилел республиканың номчукчуларынга кончуг ажыктыг. Библиотека бо ажылды ам-даа уламчылаар.
Чечек Монгуш,
библиограф.
