Ноябрь 11-де Москва хоорайга Россияның Даштыкы херектер яамызынга Енисей Сибириниң бойдус байлааның дугайында шуулган болган.
Делегейниң 50 ажыг чурттарындан келген дипломаттар болгаш бизнес-меннерге Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг бойдус шиңгээдири-биле холбашкан инвестиция төлевилелдерин таныштырган.
Россияның даштыкы херектер сайыды Сергей Лавров Тыва дугайында Россияның чер адаанда «шыгжамырлыг» регионннарының бирээзи деп чугаалаан. Транспорт аргыжылгазы, энергетика инфраструктуразы бер-ге-даа болза, казымал байлак тывыжының улуг төлевилелдерин, ылаң-гыя даштыкы чурттарның компаниялары боттандырып турар.
Кыдаттың «ZiJin» компаниязы 2015 чылдан бээр коргулчун биле ак-де-мирни казып ап турар. Россия-кыдат төлевилелдерниң аразындан ону эң чедиишкинниг деп санаан. Швед Auriant Mining компания республи-каның Тардан деп черде алдын тывар фабриканы тургускан, олар ам Сибирьде мөөң алдын чыдынныг Кара-Белдир деп черге барып ажыл-даар. Республикага алдын тывыжы 2–2,5 катап көвүдээр.
«ЕвразХолдинг» компания Межегейде хөмүр-даш казып турар. 2020 чылда «Интергео» деп компания Тожунуң Ак-Суг деп черде даг-байлак-шыдар улуг компанияны тудуп эгелээн. Тантал, ниобий, литий деп бүдү-мүлдерни мөөңү-биле шиңгээдип эгелээринге белен.
Тывада арга-арыгның курлавыры 1 млрд куб метр ажып турар, ынчан-гаш арга-ыяш болбаазырадыр угланыышкынныг инвестициялар келир үеде кедилиг болур. Арга-ыяш үлептүрүн сайзырадыр талазы-биле төлевилелдерни республика чада аайы-биле ажылдап кылгаш, боттан-дырып турар. Ооң иштинде ыяшты болбаазыраткаш, экспортче үндүрер угланыышкынныг бүдүрүлгелер база бар.
Федералдыг чазак Тывада инвестиция киириштирер талазы-биле ки-чээнгей салыптар, сонуурганчыг чүүлдери бар дээрзин Владислав Хо-валыг чугаалаан. Москва республикага хемчеглерни организастап эрт-тирип бээринден аңгыда, бизнеске таарымчалыг байдал тургузар дыка хөй инфраструктурлуг төлевилелдерни федералдыг бюджеттен кады акшаландырып, дузалажып турар.
Тываның шалыпкын хөгжүлдезиниң бот-тускайлаң программазын РФ-тиң Чазаа албан-биле бадылап каан.
Тыва, Моол, Кыдат аразынга демир-орук, автомобиль, авиация оруу – транспорт коридорун тургузар талазы-биле ажыл чоруп турар. Азия чурттары-биле Енисей Сибириниң транспорт четкизин кожар дээш, «Хандагайтыда» каайлы терминалын тургузуп турар. Ол экономиканың тускай зоназы кылдыр ажылдаар. Азия-Оожум океан регионнарының аразынга авиа-аргыжылга чорудары-биле, Тываның аэропортун 2024 чылда ажыдар деп турар.
Сергей Лавров Тывага боду кээп турган болгаш, туризм сайзырадыр аргалар барын онзалап чугаалаан. Бүгү делегейниң өнчүзү - «Убсунур ыйгылаажы», «Чиңгис-Хаан оруу», скифтер алдыны, хөөмей-сыгыт бол-гаш төөгү-культураның өске-даа тураскаалдары – чараш чурумалдыг онзагай черлер хөй. Енисей Сибириниң өске черлеринге бодаарга, Тыва, делегейже орукту чаа-ла ажыдып турар. Таныштырылганың экспози-циязында регион дугайында чүгле кезик чамдыын көргүскен болганда, Тываны чаңгыс катап көрүп алганы дээре» дээш, республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг шуулганның киржикчилерин Тываже чалаан.
Тываның Чазааның парлалга албаныныӊ медээзин Р.Демчик очулдурган
