Май 14-те Кызыл хоорайның Аныяктар өргээзинге «Мээң бизнезим» төпке «Бодун боду ажыл-биле хаара тудары улуг бизнесче баштайгы базым болурунуң магадылалы» деп ажыл-агыйжы шуулган болган. Аңаа аңгы-аңгы кожууннарның төлээлери киришкен.
«Мээң бизнезим» деп төптүң киржилгези-биле күрүнеден 220 муң рубль деткимче алган, чаа эгелеп чоруур сайгарлыкчыларның боттарының бүдүрүп турар барааннарының делгелгези болган. Оларның аразында Чөөн-Хемчик кожууннуң Шеми болгаш Хөндергейден алгы-кеш, даараан чучак, бөрт, идик дээн ышкаш тыва хептер бар.
Шеми суурдан Сорук Монгуш эрткен чылын алган деткимче акшазы-биле алгы-кеш эттээр станок садып алгаш, ажылдап кыштаан. Айлана Монгуш белен эттеп каан алгы-кеш-биле тыва тоннарны, бөрттерни даарап турар. Тес-Хемниң Ак-Эриктен Салим Сарыг инек кежин идээлээш, эттээш, хөмден чүген-чуларны кылып турар. Эрзинден Дун-Сагаан эзер-чүгенни, Чочагай Бапаандай идик-хепти чагыг езугаар септеп, даарап турар. Мөрен суурдан Очур Белчээ тыва хөгжүм херексели, дүңгүр дээн ышкаш чымчак ыяштан кылган ажылдарны кылып, чазап турар. Кызыл хоорайдан Сүлдем Хомушку кештен кылган барбаларны, курларны, акша хаптарын, паспорт карттарын даарап кыштаан.
Чүгле идик-хеп эвес, а торттар, пирожноелер, пирогтар дээн ышкаш амданныг аъш-чем аймаан бүдүрүп турар сайгарлыкчылар база хөй болган. Ол дээрге Өвүр кожууннуң төвү Хандагайты суурда пекарня ажыдып алган Бадый Монгуш биле Сай-Суу Сааяларның өг-бүлези-дир. Олар Хандагайты суурнуң чурттакчы чонун чүгле хлеб-биле эвес, а өске-даа далган кылыглары-биле хандырып турар.
Эрткен чылын күрүнениң 220 муң деткимче акшазын алгаш, бир чыл дургузунда боду бодун ажылга хаара тудуп кыштаан хамаатылар-биле чугаалаштым.
Күрүнеден алган деткимче акшаны эгитпес. Кылып чорудуп турар ажылдарын 3 чыл дургузунда күрүнеге илеткээр. Тус черниң чагыргазында бо төлевилелди харыылап турар даргалар-биле харылзаазын үспес.
Бодун боду ажылга хаара тудуп турар хамаатылар ажылдап алган орулгазының үндүрүүн төлээр. Ол дээрге орулганың 4 хуузу-дур. Бодун боду ажылга хаара тудар деп тускай күрүне программазынга тургустунары-даа, үндүрүг төлээри-даа берге эвес. Ол бүгүнү бодунуң хууда смартфонунга тускай капсырылгаларны киирип алгаш, бухгалтерниң кылып чорудар ужурлуг ажылдарын кижи боду кылып алыр. Ол программа-биле ажылдап тургаш, бодундан өске хамаатыны ажылга хаара тудар эргези чок.
Бодун боду ажылга хаара тудуп турар хамааты күрүнениң кайы-даа банкызынга агар-санны ажыдып ап болур база кайы-даа банкыдан хөй түңнүг хуулуг чээли акшаны алыр эргелиг дээрзин чугааладылар.
Ажыл чок чорук – сөөлгү үениң чидиг айтырыгларының бирээзи деп шупту билир бис. Ынчангаш амыдыраар акшаны боду ажылдап ап чоруур хамаатыларга «Бодун боду ажылга хаара тудар» деп программаны тургузуп кааны база күрүнеден берип турары деткимче акшалар кончуг эки үре-түңнелдиг болуп турары өөрүнчүг. Делгелгеге киржип келген хамаатыларның ажылдарындан эки түңнелдер көстүп турар болду.
Олча ОНДАР.
Авторнуң тырттырган чуруктары.
