Июль 13-түң хүнүнде Голевтиң даг-руда компаниязы Улуг-Хемче 72 376 санныг Кызыл дептерже кирген стерлядь байлаңнарын киир салган. Бо экологтуг хемчег Кызылдан 20 км ыракта Боом дааның дужунга болуп эрткен. Эрткен 2020 чылда 5000 байлаңны салган. Хемчегниң кол сорулгазы Голевтиң даг-руда компаниязы-биле кады Сибирьниң улуг хеминиң биологтуг суг курлавырын долдурары болур.
Улуг-Хемче байлаңнар киир салыр хемчегге Голевтиң даг-руда компаниязы-биле кады Тыва Республиканың балык ажыл-агыйының Енисей девискээр эргелели, Бойдус курлавырлары болгаш экология, Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамыларының кежигүннери кээп киришкен. Бойдустуң суг курлавырларының кылымал бүдүрүлгезиниң талазы-биле ажылдарны кылыр дугуржулгага атты салгаш, Улуг-Хемче стерлядь байлаңнарын киир салган. Экологтарның чугаалап турары-биле алырга, Тываның девискээринде Улуг Енисейде болгаш Биче Енисейде сибирьниң балыының стерлядь деп хевири бар болуп турар. Тус черниң бойдузунга стерлядь байлаңнарының өзүп-көвүдээринге июнь ай эптиг. Ынчангаш оларның бойдустан сайзыралынга өске черден байлаңнарны эккеп салыры шаптык болбас. Олар бойдустуң чаа байдалынга дүргени-биле ам чаңчыга бергеш, а күзүн өзүп, деңгел кире бээрлер. Оларның амыдыраарынга ол кончуг чугула. Чүге дээрге стерлядь кыжын чемневес, хандыр киргеш удуп чыдыптар.
Бо эккелген байлаңнарны Красноярск крайның Балахтинск районунда Приморск суурда турар балык өстүрер комплекс “Малтаттан” эккелген. Бо бүдүрүлге чери өртек-үнелиг, ховар балыктарны кылымал арга-биле өстүрер угланыышкынныг ажылдап турар. Красноярскиниң Приморск суурдан Кызыл хоорайже байлаңнарны тускай изиг-соок эрттирбес, сугну кислород-биле хандырып турар система кожуп каан савага эккелген.
Компанияның чиңгине директору Василий Кузичев бо хемчегге хамаарыштыр бодалын илеретти: “Голевтиң даг-руда компаниязы бойдустуң суг курлавырының когаралының орнун катап тургузар программаны боттандырарынга баштайгы белеткелди кылып эгелей берген. Регионнарда экологтуг байдалды экижидер хемчеглерни бүгү күжүвүс-биле деткип турар бис. Шак бо буянныг ажылды моон-даа соңгаар улаштырар бис. Оон аңгыда, бо чылын арга-арыгны катап тургузар талазы-биле ажылды чорударын планнап турар бис. 600 гектар шөлге 2 сая ыяшты тарыыр сорулганы салдывыс”.
Интергео болгаш Голевтиң даг-руда компаниязы долгандыр бойдус камгалалының талазы-биле хоойлунуң-даа, чоннар аразының-даа эң-не эки практикаларның экологтуг негелделерин сагыыры чугула дээрзин билип турарлар. Олар элээн каш чылдар дургузунда Улуг-Хемниң балыын көвүдедир сорулганы салып алган. Компания боттарының ажыл-агыйын күүседип турар чамдык регионнарда экологтуг байдалды экижидер хемчеглерни деткип турар. Экологияның айыыл чок чоруунуң талазы-биле компанияның стратегтиг сорулгалары кижилерниң ажыл-агыйының талазындан экологтуг когарал тургуспазынче, эң-не эки делегей чергелиг практикаларны боттандырарынче угланган.
Компанияга эң-не кол чүүл бүдүрүлге чериниң экологтуг удуртулга системазын нептередири болуп турар. Ооң кол сорулгазы – бо ажылче бүдүрүлгениң болгаш хүлээникчи албан черлериниң шупту ажылдакчыларын тодаргай харыысалгалыг ажылдаар кылдыр хаара тудары.
Демдеглеп каалы, амгы үеде Тожу кожууннуң Ингиш Хемде Ак-Суг деп черниң чанында амгы үениң экологтуг негелделеринге дүүштүр суг арыглаар чер кылып турар. Оон аңгыда, элээн каш көвүрүглерни септээрин болгаш чогуур байдалга тургузарын планнап турар.
Чыжыргана СААЯ.
Чуруктарны Арслан АРАКЧАА тырттырган.
#Экология #Голевдаг_рудакомпаниязы #Улуг_хем #Тыва #Тува #Тувамедиагрупп #Тывадыл #Тывамедээ #Tuva #Shyntuva
