Медээлер

Өг-бүле педагогиказы: үндезин тыва кижизидилге

Тыва школа хөгжүдер институттуӊ этнопедагогиктиг шинчилелдер лабораториязыныӊ ажылдакчылары «Өг-бүле педагогиказы: үндезин тыва кижизидилге» дугайында өөредиглиг семинарын уламчылап турар.

12 ноября

Хола-Хараган довураа Чомолуңмада

Ынчан 2009 чылдың улуг-хүн турган чүве.

12 ноября

Орук шимчээшкининиң киржикчилеринге

Күрүне автоинспекциязының ажылдакчылары машина башкарар меге шынзылгалыг хамаатыларны илередип, кижилерни амы-тынындан чарган орук озал-ондактарының чылдагааннарын тодараткан.

12 ноября

3 муң хире өг-бүлелер алган

2023–2024 чылдарның кыжынга белеткел ажылдарының үезинде хөй ажы-төлүдүг база чединмес амыдыралдыг өг-бүлелер одаар чүүл-биле долу хандыртынганынче республиканың Чазаа шыңгыы кичээнгейни угландырган.

11 ноября

Өзүп олурар салгалдыӊ кадыкшылы

ТЫВАНЫӉ КӨДЭЭ СУУРЛАРЫНДА УРУГЛАРНЫӉ КАДЫКШЫЛЫ БЫЖЫГ, МЕНДИ-ЧААГАЙ ДОРУГУП ӨЗҮП ТУРАР.

11 ноября

ТР-ниң Баштыңы Владислав Ховалыг Саян Хертекке байыр чедирген

«Арменияга болган Чемпионатка алдынны чаалап алган самбизивис Саян Хертекке байыр чедирип тур мен.

11 ноября

Чаӊгыс аай дузаламчы акшаны шилчиткен

Тывада чаӊгыс аай дузаламчы акшазын 70 муӊ ажы-төлдүг өг-бүлелер ап турар.

11 ноября

Январь 1-де «өрттенип» каар

Школачыларны культура хемчеглеринче хаара тудуп, уран чүүлге чаңчыктырып, сайзырадыры-биле “Пушкинниң картазы” төлевилелди ажылдап кылгаш, 2021 чылдың сентябрь айдан эгелеп ажыглалче киирген турган.

11 ноября

Кыштаглаашкынче эки белеткелдиг

Тываның Көдээ ажыл-агый яамызының медеглээни-биле алырга, 2023–2024 чылдарның мал кыштаглаашкынынче республика ниитизи-биле багай эвес белеткелдиг кирген.

11 ноября

Ажылы үзүктелбес

Бо чылдың июнь 1-де Тывага албан ёзузу-биле ажылдап эгелээриниң бетинде “Ада-чурттуң камгалакчылары” күрүне фондузунуң салбыры 200 ажыг хамаатыны хүлээп алган.

11 ноября

Улусчу фронт 10 чылдаан

Тыва үндезин культура төвүнге Улусчу фронтунуң регионалдыг конференциязы болуп эрткен.

11 ноября

Шүлүкчүнү илереттим

Кызыл-оол Сааяның 2001 чылда «Хем-Белдири» солуннуң үндүрүглеринге парладып турганы шүлүктерин номчааш, «бо кижиде, шүлүк бижиир салым-чаяан бар-дыр» деп түңнелге келген мен.

10 ноября

“Аян” шыңгыы кастингини эрткен

“Аян” ыры-хөгжүм ансамбли Бүгү-российжи “Звезда -2024” деп ыры мөөрейинге Тываны төлээлеп киржир.

10 ноября

“Солаан” — кинофестивальга киржир

Бо чылдың декабрь 1-5 хүннеринде Екатеринбург хоорайга “Кинопроба” деп киношколаларның XX дугаар Делегей чергелиг фестивалынга “Солаан” деп тыва фильм киржир эргени чаалап алган.

10 ноября

Чиигелделиг ипотека

Чиигелделиг ипотека дугайында улустуң сонуургап турар азы соора билип турар айтырыгларынга дараазында тайылбырны бээр-дир бис.

10 ноября

Эрес-дидим, харыысалгалыг кижилер

1917 чылда октябрь революциязы Россияга хаанныг эрге-чагырганы дүжүрген соонда, совет эрге-чагыргага база ындыг күш херек апарган.

10 ноября

Соруктуг-ла Начын Монгуш

Чоокта чаа Албанияның төвү Тиранага делегей чемпионадынга бистиң мөгевис Начын Монгуш чемпион болган.

09 ноября

ХООЧУНГА СӨС

Бажың-Алаак чурттуг чээнимниң документ езугаар ат-бажын Алдын-оол Ооржак дээр.

09 ноября

Чаа хүрээде ном саңы

Чаа ажыттынган Тубтен Шедруб Линг хүрээзинде бо чылдың сентябрь 20-ден эгелеп ажылдай берген ном саңында амдыызында сарыг шажынга хамаарышкан 829 ном бар.

09 ноября

Таакпының тыныш органнарынга хоразы

Таакпы ыжының хоразы, бирээде, тыныш органнары – думчуктуң соңгу хозу, өк, кегжир-өөш, өкпе, ооң дамырларынга дээр.

09 ноября

Виктор Ондар:“Керээ алдар-аттыг күүсеттинген”

Тыва Республиканың шериг комиссариадынга шеригже келдирткен оолдарның чыскаалының мурнунга чугула российжи дайынчы шаңналдарның бирээзи – Жуковтуң медалын халажылгада биче сержант В. Ондарга тывыскан.

08 ноября

Онза-дыр

“Тыва номчуп тур” деп литературлуг төлевилел амгы үениң чайыннанчак болуушкуну болган.

08 ноября

Кыштың хыраазы

Тывага 2022–2023 чылдарның кыжының агаар-бойдузу кадыг-берге болганындан мал кыштаглаашкыны дыка нарын эрткен.

08 ноября

Ажыл-агыйжы ужуражылга

ТР-ниң Баштыңы Владислав Ховалыг Россияның Айыыл чок чоруунуң федералдыг албанының Тыва Республикада кызыгаар эргелелиниң чаа удуртукчузу полковник Владимир Матвеев-биле ужурашкан.

08 ноября

2,5 муң ажыг ажылчын олуттарны тургузар

Ажыктыг казымал байлактар шиңгээлдезиниң адырынга Тывага 2,5 муң ажыг ажылчын олуттарны тургузар беш улуг инвестиция төлевилели тургустунар...

08 ноября

Тываже аян-чорук путевказын ойнап ап болур

НОЯБРЬ 4 — ЧОННУҢ ЧАҢГЫС ДЕМИНИҢ ХҮНҮНДЕ МОСКВАГА “РОССИЯ” ДЕЛЕГЕЙ ЧЕРГЕЛИГ ДЕЛГЕЛГЕ-ШУУЛГАН АЖЫЛЫН ЭГЕЛЭЭН.

08 ноября

Орук шимчээшкининиң дугайында школачыларга чугаалаан

Кызылдың 4 дугаар школазында республиканың школачыларынга орук шимчээшкининиң дугайында өөренир кичээлдер эгелээн.

08 ноября

«Тыва дылда интернет - контент» шаңналы

Тыва дыл хүнүн демдеглеп эрттирип эгелээнден бээр төрээн дылдың салым-чолунга хамаарышкан ажылдар көскүзү-биле илереп эгелээн.

07 ноября

Чон-даа, эрге-чагырга-даа ажык харылзаага хереглелдиг

“Тува 24” телеканал “Чон айтырып тур” деп төлевилелдиң баштайгы шенелде үндүрүлгезин чонга бараалгаткан.

06 ноября

“Эрес-дидим чорук дээш” деп медаль ээзин тыпкан

Вадим Соянның шериг албан-хүлээлгезиниң күүселдези 2006 чылда, кажан ол Эрзин ортумак школазын доозупканда, эгелээн.

06 ноября

Свердловск күчүлүг Россия-биле кады

Свердловскуга Чоннуң чаңгыс деминиң хүнүн байырлыг байдалга эрттирген.

06 ноября

Алдайымны эккелгеш,Таңды, Саян улаштырдым.

Алдайымны эккелгеш,Таңды, Саян улаштырдым.Хомдумну эккелгеш,Улуг-Хемге холуштурдум.

06 ноября

367 керээ чардынган

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг чиигелделиг ипотеканың боттанылгазы эки чоруп турарын бодунуң блогунга бижээн.

06 ноября

Чонар-даш биле дүк...

«Тыва – Дүк – Фест» деп I регионнар аразының фестиваль-мөөрейиниң болгаш V республика чергелиг “Чонар-даш – 2023” деп өзүп олурар даш чонукчуларының мөөрейиниң түңнелдерин үндүрген хемчег болган.

05 ноября

ГТО-га тергиидээннерни шаңнаар

Россияның Спорт яамызы ГТО-нуң бөлүк хемчеглерин чедиишкинниг күүсеткеннерни алдын демдектер-биле шаңнаар дужаалды үндүрген.

05 ноября

Ада-иелерден хамааржыр

Тыва дыл хүнүнде республиканың уруглар садтарында тыва дыл кичээлдерин эрттирип турар башкыларны чыып, бот-боттарының арга-дуржулгазын үлежир өөредиглиг семинарны эрттиргени кончуг ажыктыг болган.

05 ноября

Юбилейлиг чылда

Тес-Хем кожууннуң 100, Самагалдайның 250 чылында 80 хар харлап турар угбавыс Эмма Чорбаевна Бичиижиктиң дугайында бижидим.

05 ноября

Аңгы-аңгы чоннарны көргүскен

Өвүр кожууннуң төвү Хандагайты суурнуң культура одаанга Чоннуң чаңгыс деминиң хүнүнде ажылчын коллективтер аразынга кончуг солун мөөрейни эрттирген.

05 ноября

Дирилген чурук

05 ноября

Ие дылым

Арга-эзим аялгазы,Агым сугнуң шолураажын,Оът-сиген сымыраныын,Чуулган көшке диңмирээрин,Шуурган-хаттың улуурун-дааДыңнап, билип чоруурумга,Тывалап-ла турар боор-дур.

05 ноября

Амгы үеде чугула хемчег

Чоннуң чаңгыс деминиң хүнүнүң мурнунда, ноябрь 3-те, Орус культура төвүнге чылдың-на болуп эртер “Улуг этнографтыг диктант” деп делегей чергелиг хемчег болуп эрткен.

04 ноября

2000 ажыг хостуг ажылдар бар

Бөгүн найысылалдың Арат шөлүнге Чоннуң чаңгыс деминиң хүнүнге тураскааткан байырлыг хемчеглер-биле чергелештир хостуг ажылчын олуттар ярмарказын база организастаан.

04 ноября

Тевек-Кежегениң тоолдары

«Шыяан ам, калбак чүве хадып, борбак чүве чуглуп, иърт, серге мыйызы ирип дүжүп, хуна, серге мыйызы курттуп дүжүп турар шагда…» дээн тааланчыг игил аялгазынга үдеттирген тоол ыдыы-биле чаа ном байырла

04 ноября

Тываның хамаатылары бис

Бөгүн, ноябрь 4-те, найысылалдың Арат шөлүнге Чоннуң чаңгыс деминиң хүнүнге тураскааткан байырлыг хемчеглер болган.

04 ноября

Тыва дыл – чоннуң өнчүзү

Тываның улустуң чогаалчызы Александр Даржайның саналы-биле ноябрь 1-ни Тыва дыл хүнү кылдыр доктаадып тургусканы — тыва улустуң төөгүзүнде база бир көскү болуушкун болган.

04 ноября

Арат шөлүнге байырлаан

04 ноября

Кадыр оруктарга тура дүшпес …

Ноябрь 3-те республиканың Чазак бажыңының баарынга чаа автомобильдер дүлгүүрлерин тыпсыр байырлыг езулал болган.

04 ноября

«Эрес-дидим чоруу дээш» деп чаа медальды тывыскан

Тускай шериг операциязыныӊ шаӊнаттырган киржикчилеринге беш эки турачы немешкен.

04 ноября

«Евразия» — национал культуралар фестивалы

Тываныӊ күрүне университединге «Евразия» деп национал культуралар фестивалы болган.

04 ноября

Шылгарааннарга — шаңналдар

Россия Федерациязының болгаш Тыва Республиканың хөгжүлдезинге боттарының көскү үлүүн киирген, экономика, медицина, культура дээш өске-даа адырларга шылгарааннарга бедик шаңналдарны тывыскан.

04 ноября

Хүндүлүг чаңгыс чер чурттугларывыс!

Чоннуң чаңгыс деминиң хүнү-биле ТР-ниң хөй нация чонунга болгаш бүгү улуг Россиявыска Дээди Хуралдың депутаттарының өмүнээзинден байыр чедирерин чөпшээреп көрүңер!

04 ноября

Эргим чаңгыс чер чурттугларым!

Сеткилим ханызындан силерни Чоннуң чаңгыс эвининиң хүнү-биле байыр чедирдим!

04 ноября

Өлүргени — өжээн негээни бе?

Бүгү бөмбүрзекке, Индира Гандини, Индияның Чазааның даргазын чурттуң төвүнге өлүрген дугайында коргунчуг медээни делегейниң шупту чурттарынга 1984 чылдың ноябрь 1-де кончуг дүрген тарай берген.

03 ноября

Урууң меңээ садар сен бе?

Эрткен неделяда, октябрь 20-ниң хүнүнде, найысылалдың төвүнде “Фикс прайс” садыының чанынга 2-ден 4 хар чедир назы-харлыг 5–6 хире бичии уруглар эдерткен аныяк херээжен кижини көрдүм.

03 ноября

Үстүү-Хүрээ — шажынчы чуртталганың дөзү

2012 чылдың июль 23-те Үстүү-Хүрээниң ажыдыышкынынга келген Камбы-лама Чамзы Геше келген аалчылар база чүдүкчүлер октаргай-биле тудуш.

03 ноября

Эзирик чолаачыны шииткен

Кызылдыӊ хоорай суду 30 харлыг чурттакчыга хамаарыштыр шииткелди үндүрген.

03 ноября

Хамыкты кайгаткан бичии шыдыраачылар

Коломна хоорайның Конькижилер төвүнге октябрь 6–14 хүннеринде XIV делегей чергелиг “Коломнаның бырыстаазы–2023” (Коломенская верста) деп шыдыраа фестивалынга 30 региондан 500 ойнакчы киришкен.

03 ноября

Тыва дылдың туураан шевери

Тываның уран чүүлүн, культуразын, ооң иштинде чечен чогаалды, улус өөредилгезин, ниитизи-биле чырыдыышкынны бодап келгеш, өндүр улуг үндезилекчи чогаалчывыс Степан Сарыг-оолду сактыры шуут албан.

03 ноября

«Кежээки хаяа» ансамблиниң ажыл-ижи

Алдан-Маадыр сумузунга хоочуннар бөлүү тургустунган соонда, уран талантылыг, ырлаар, кожамыктаар, шүлүктээр салым-чаяанныглар ылгалып үнүп эгелээн.

02 ноября

Абитурентилерге – бюджет хандырылгалыг олуттар

Тываныӊ абитуриентилери дараазында өөредилге чылында бюджет хандырылгалыг черже дужаап кирип ап болур.

02 ноября

Үжен үш харлыг шүлүк

Бо шүлүк эрткен чүс чылдың тозан чылдар эгезинде бижиттингенин Тываның улустуң чогаалчызы Артык Ховалыг чугаалап турар.

02 ноября

Дыштанылга үезинде «Номчуңар-ла!»

Тываның школачыларын күскү дыштанылга үезинде чурттап турар чериниң аайы-биле ном саңнарынга өөредиглиг оюннар болгаш кичээлдер, мастер-класстар болгаш сонуурганчыг номнар делегейи манап турар.

02 ноября

С.Б. Пюрбю болгаш уран очулга

Тыва дыл хүнүнүң бүдүүзүнде ТГШИ-ге тыва национал литератураның болгаш профессионал уран чүүлдүң үндезилекчилериниң бирээзи С. Пюрбюнуң 110 хар оюнга тураскааткан эртем-практиктиг конференция болган.

02 ноября

Суд приставтары профессионал байырлалын демдеглээн

Дүүн, ноябрь 1-де, суд приставтары профессионал байырлалын демдеглеп эрттирген.

02 ноября

Сайын эрниң даңгыраа

Октябрь 30-де Тываның национал ойнаар-кыстар театрынга чаа шииниң хүлээп алыр комиссияга дужаалдазы болган.

02 ноября

Москважылар төрээн дылга диктант бижээн

Москва хоорайга Төрээн дыл хүнүнге тураскааткан диктант бижиир культурлуг хемчег болган (сентябрь 4 – Хакас дыл хүнү, октябрь 20 – Алтай дыл, ноябрь 1 – Тыва дыл хүнү).

02 ноября

Амданы-даа, чыды-даа чок өлүм

Күскү, кышкы одалга сезону дүжерге-ле, шын эвес салган суугуну одап ажыглаанындан онза байдалдар бүрүткеттинип, хөй улус өрттен когарап, угарлыг газтан хоранналып турар.

01 ноября

Чонунга ынак эмчи

ОКТЯБРЬ 27-ДЕ “ТӨРЭЭН ЧУРТ КАМГАЛАКЧЫЛАРЫ” КҮРҮНЕ ФОНДУЗУНУҢ ТЫВАДА САЛБЫРЫНГА ТШО КИРЖИКЧИЛЕРИНИҢ ЧЕТТИКПЕЙН МАНААНЫ БЕРТИК-МЕЖЕЛ ЭМНЭЭР ЭМЧИНИҢ ХҮЛЭЭП АЛЫЫШКЫНЫ БОЛГАН.

01 ноября

Төрээн дылынга өөредири чугула

Тыва дыл хүнүнүң бүдүүзүнде ТГШИ-ниң “Өг” хуралдаар залынга “Чаштарның өзүлдезинге болгаш өг-бүле кижизидилгезинге төрээн дылдың ролю” деп темалыг хемчег болуп эрткен.

01 ноября

Интернет четкизинде

Октябрь 31-де Тыва дыл хүнүнге тураскааткан янзы-бүрү хемчеглерни ТГШИ-ниң ажылдакчылары организастаан.

01 ноября

Тыва дылдың ажыглалын калбартыр

“Тыва дылды хөгжүдериниң эчис сорулгазы” VIII шуулганның ажылы дүүн, октябрь 31-де, Тыва дыл хүнүнүң бүдүүзүнде эгелээн.

01 ноября

Улуг ажылдың эгези ...

Октябрь 27-де Тываның гуманитарлыг болгаш социал- экономиктиг тускай шинчилелдер институдунга Тываның Баштыңының чанында Дылдар политиказының талазы-биле күрүне чөвүлелиниң хуралы болуп эрткен.

01 ноября

Тываның Баштыңы шериглер-биле ужурашкан

Россияның чаа девискээрлеринче ажылчын сургакчылаашкынның үезинде ТР-ниң Баштыңы В. Ховалыг албан-хүлээлгезин эрттирип турар бистиң чаңгыс чер чурттугларывыска ужурашкан.

01 ноября

"Тыва дылдың хөгжүлдезиниң эчис сорулгалары» деп VIII шуулганның болур чуруму

2023 чылдың ноябрь 1-ниң хүнүнде Тыва Республиканың Күрүне байырлалы Тыва дыл хүнүнге тураскааткан «Тыва дылдың хөгжүлдезиниң эчис сорулгалары» деп VIII шуулганы болуп эртер.

31 октября

Ийи-Талда үш дакпыр байырлал

Тываның тап дал төвүнде турар өскен-төрээним Ийи-Тал суурда бөгүн үш дакпыр байырлал болуп турар.

31 октября

Көвүрүглер септелгези

Тывада автомобиль оруктарының бир чугула кезии – көвүрүглер.

31 октября

Өөредиглиг салгал дамчаан өнчү болур

ТГШИ-ниң словарьлар секторунуң эртем ажылдакчылары эртем-шинчилел ажылдарындан аңгыда, чонга херек кырында ажыктыг болур хире элээн ажылдарны кылып турарлар.

31 октября

Хиним тудуш төрээн дылым

Республика чергелиг "Үш үне" деп этнодиктантыны Улуг-Хем кожууннуң тыва дыл болгаш чогаал башкылары суурларга болгаш Шагаан-Арыг хоорайга организастаан.

30 октября

Кол-ла чүве – ажылдакчыларынга бүзүрээри

В.Т. Ликтан 1980 чылда Новосибирскиниң совет кооператив садыглаашкын институдунуң “Хөй-ниити чемненилгезиниң технологиязы болгаш организациязы” факультединге өөренип кирип алган.

30 октября

Тывада киберспорттуң сайзыралы

Октябрь 28, 29 хүннеринде Кызылга Бүгү-россия чергелиг интеллектуалдыг киберспорттуң регионалдыг чадазы болур деп чарлаттынган.

30 октября

Айыыл чок болуру – бистиң холувуста

Ол талазы-биле чидиг айтырыгларны чугаалажып, чонга кыйгырыгны кылыры-биле Орук шимчээшкининиң айыыл чок чоруунуң күрүне инспекциязының (ОШАЧКИ) ажылдакчылары республиканың журналистери-биле ужурашкан

30 октября

База катап...

Р-257 автооруктуң Кызыл – Хандагайты участогунуң Улуг-Хем кожууннуң девискээринде 902 километринге октябрь 28-те, эрткен субботада, улуг автотранспорт айыыл-халавы болган.

30 октября

Күскү сактыышкыннар

Тыва улустуң чаагай чаңчылдарын эгидер үе келген, тыва оюннар, игил, бызаанчы, хомус хөгжүмнерге ойнап-ырлап, национал чоргааралывысты көдүрер дээн темаларны көдүрген алышкылар — Очур биле Шулуу.

30 октября

Тергиин инструктор – Айдыс Сапык

Автомобилистиң хүнүн таварыштыр ТР-ниң Орук транспорт яамызы биле Республиканың автошколалар ассоциациязы автошколалар аразынга «Тергиин чолаачылар инструктору-2023» деп мөөрейни организастаан.

29 октября

Тыва дыл хүнүнге тураскааткан хемчеглер

Ноябрь 1-де Тываның улустуң чогаалчызы Александр Даржайның бот-идепкейи-биле 2016 чылда доктаадып тургускан Тыва дыл хүнүн бо чылын база демдеглээр бис.

29 октября

Эртинени кагбаал

Дөрбет, хакас, шор, нанай биче чоннарТөрээн дылын уттуп каапкаш, ыглажып чор.Тыва чонга ындыг айыыл келбезин дээш,Тыва дылдың ээзи бистер чүнү канчаал?

29 октября

Профугланыышкын талазы-биле чаңгыс аай программа эгелээн

Өөредилге чылының эгезинде Россияның шупту школаларында профугланыышкын талазы-биле чаңгыс аай программа эгелээн.

29 октября

Чонунга сонуургаткан

Тес-Хем биле Таңды кожууннарның кызыгаарында Куран суур – уран чүүлдүң, чечен чогаалдың чырык одаа.

29 октября

Чоннуң чаңгыс эп-сеткилиниң хүнүн байырлаар хемчеглер планы

Октябрьның 15-тен ноябрь 15-ке чедирУран чечен болгаш төөгүлүг кинолар айы, И.Г. Сафьянов аттыг Орус культура төвүнге.

29 октября

Тыва дыл хүнүнге тураскааткан "Сат номчулгалары"

ТывКУ-нуң филология факультединиң тыва филология болгаш ниити дыл эртеминиң кафедразы чылдың-на Тыва дыл хүнүнге тураскааткан «Ш.Ч.Сат номчулгалары" деп эртем-практиктиг конференцияны эртирип турар.

29 октября

Хөвеңмей Ойдан-оол – 85 хар

ССРЭ-ниң Журналистер, Тываның чогаалчылар эвилелдериниң кежигүнү Хөвеӊмей Ойдан-оол 1938 чылдың октябрь 25-те Чөөн-Хемчик кожууннуң Дагыр-Шемиге төрүттүнген.

29 октября

Амыдыралдың оруу-биле

Сүт-Хөл кожууннуң Алдан-Маадыр суур чурттуг чогаалчы Раиса Чүлдүмовна Ховалыгның аңгы-аңгы чылдарда чырыкче үндүрген шүлүктер болгаш чечен чугаалар чыындызын чоокта чаа номчуп доостум.

29 октября

Тос эртине даш

Тыва чоннуң амыдыралынга тос эртине бар бооп турганын кырганнардан дыңнап бижээн төөгү чугаалар бадыткап турар.

29 октября

Тыва Свердловск школазының спорт залын чаартырынга дузалашкан

Свердловскунуң 6 дугаар школазының спорт залынга барык 6 чыл дургузунда күш-культура кичээлдери эрттирер эптиг байдал тургустунмайн турган.

28 октября

Владислав Ховалыг: “Свердловскунуң чуртунга болган бүгү төөгү – Ада-чуртун маадырлыы-биле камгалаан камгалакчыларның эрес-дидим болуушкуннары-дыр”

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ажыл-агыйжы сургакчылаашкын үезинде ЛУР-нуң Свердловск хоорайның юбилейлиг байырлалынга киржип, тыва чоннуң өмүнээзинден байырын чедирген.

28 октября

Социал адырның 51 объектилеринде

2023 чылда социал адыр объектилерин бүрүнү-биле чаартып-септээр улуг ажыл Тывада чоруп турар.

28 октября

Бистиң дайынчыларывысты чаңгыс чер чурттуувус хайгаарап турары эки болган

Тыва Республиканың Бүрүн эргелиг төлээ чериниң ажылдакчылары Санкт-Петербург хоорайда ажылчын сургакчылаашкында чоруп турарлар.

28 октября

Регионалдыг каттышкан продукт 5,5 хуу өзер

2023 чылда Тывага бүдүрген регионалдыг ниити продукция эрткен чылдыындан 5,5 хуу көвүдеп (Россияның ВВП – 2,5 %), 101,07 млрд рубль чедерин баш бурунгаар санап түңнээн.

28 октября

СУЛА

Хову-шөлге тарып өстүрүп алыр чемниг үнүжүвүс — сула (овёс).

28 октября

Чылдагааннары болгаш уржуктары

“Тывада алкоголизм: чылдагааннары, уржуктары болгаш шиитпирлээр аргалары” деп “төгерик стол” октябрь 25-тиң хүнүнде ТР-ниң Чазааның чанында ТГШИ-ге болуп эрткен.

28 октября

Удаа-дараа бижиири күзенчиг

Октябрь 27-ниң хүнүнде Тыва Республиканың Алдан-Маадыр аттыг национал музйиниң ажылдакчылары Тыва дыл хүнүнге тураскаадып, диктантыны бижээн.

28 октября

Дүжүт хүнү

Күскү дүжүт байырлалдарының болгаш ярмаркаларының үезинде чаагай дүжүттү ажаап өстүрген ажыл-ишчи кижилерни шаңнап-мактаан.

28 октября

Харалгазыкчылар чөвүлелиниң составын тодараткан

Бүгү-россияның «Орус географтыг ниитилел» деп хөй-ниити организациязының Тывада регион салбырының Харалгазыкчылар чөвүлелиниң составын болгаш санын тодараткан.

28 октября

Каайлы ажылдакчыларынга байырны чедирген

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Красноярскының каайлы албанының оралакчызы Анатолий Петрунин-биле ужурашкан.

28 октября

Начын Монгуш — Тываның болгаш бүгү Россияның чоргааралы

Октябрь 23–29 хүннеринде Тиранага (Албания) 23 харга чедир мөгелер аразынга спортчу хүрешке делегей чемпионады болуп эрткен.

28 октября

Тыва чоннуң чоргааралы өгден эгелээр

Хараача, эжик, ынаалар, хана ыяштары – бо бүгү Бай-Тайганың Тээли суурунуң чурттакчылары Аяс, Долаана Чанзаннарның чурттап орар бажыңының хериминиң иштин долган.

27 октября

Ак-Довурактың чылыг-электри төвү 60 харлаан

Тываның база бир улуг энергетика бүдүрүлгези — Ак-Довурактың чылыг-электри төвүнүң 60 харлаанынга тураскааткан байырлыг хемчеглер, октябрь 20-де, Каадыр-оол Сагды аттыг Культура ордузунга болуп эрткен

27 октября

Тываның төлептиг оглу

Оюн Танчай Чырандай оглу 1893 чылда Оюн кожууннуң Межегей деп черинге Оюн Чырандай деп ус-шевер дарганның өг-бүлезинге төрүттүнген.

27 октября

Россияның болгаш даштыкының эртемденнери бедик үнелелди берген

Тывада Тыва дыл хүнүнүң бүдүүзүнде, ол хүнге тураскааткан темалыг хемчеглер хөйү-биле эртип турар.

26 октября

Тыва база киржир

Ноябрь 4-те, чоннуң эп-каттыштырылгазының хүнүнде, Делегей чергелиг “Россия” делгелге-шуулганның ажыдыышкыны болур.

26 октября

Онгу юбилейлиг хурал

Бо чылдың октябрь 21-де Москвада медицинаның дээди өөредилге черлериниң сургуулдарының, ординатор, аспирант эмчилериниң ассоциациязының онгу юбилейлиг хуралы байырлыг байдалга эрткен.

26 октября

Бии-Хем кожуундан аалчылар

Таңды кожууннуң тѳѳгүлүг Кочетов суурга Тываның булуңнарындан аалчылар аян-чорук кылып бо-ла келгилээр.

26 октября

Ыржым булуң эвес

Ыржым булуң эвес

26 октября

Баш удур илередири чугула

Диспансеризацияны 18 хардан 39 харга чедир кижи бүрүзү боттарының кадыкшылының байдалын баш удур билип алгаш, эмнедири-биле 3 чылда 1 катап эртер ужурлуг.

26 октября

Күзел барда, чүү-даа чүве доктар болбас

Бо чылын дээди болгаш ортумак профессионал өөредилге черлеринге, ооң иштинде региондан дашкаар өөредилге черлеринге тускай сорулгалыг 472 олутту Тыва чагаан.

25 октября

Ойнаарактар театрын эде чаартыр

РФ-тиң Чазааның даргазы М. Мишустин аныяк көрүкчүлер болгаш ойнаарактар театрларының эде чаартылгазын база бүрүн септелгезин доозарынга акша-хөреңгини тускайлаар дугайында айтыышкынга атты салган.

25 октября

Он школа бүрүнү-биле чаартынар

Федералдыг Чырыдыышын яамызының деткимчези-биле камгалап алганы чартык миллиард ажыг рубль акшага бо чоокку ийи чылда школаларга капитал септелгелерни кылырын, ТР-ниң Баштыңы В. Ховалыг ды4наткан.

25 октября

Бир сая орус-тыва эжеш домактар

Тываның гуманитарлыг болгаш социал-экономиктиг шинчилелдер институду амгы үеде тыва дылды “Яндекс.

25 октября

Шылгарааннарны шаңнаан

Таптыг-ла 100 чыл бурунгаар, 1923 чылдың октябрь 23-те, ССРЭ-ниң Саң-хөө Улус комиссариадының чанынга күрүнениң бюджет акша-хөреңгизин дээштиг ажыглаарын хынаар Саң-хөө контроль эргелелин тургускан.

25 октября

Хову-Аксында 36 өг-бүле чаа квартираны алган

«Чуртталга оран-савазы болгаш хоорай хүрээлеңи» национал төлевилелдиң күүселдези-биле Чеди-Хөл кожууннуң Хову-Аксы суурда хөй аал чурттаар ийи бажыңның тудуу доозулган.

25 октября

33 дөрбелчин метрден эвээш шөлдүг квартиралар тутпас

Чаа тудар хөй аал чурттаар бажыңнарда квартиралар шөлүн эвээжетпес хемчеглерни алырын Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республиканың Тудуг яамызынга дааскан.

25 октября

Ыржым булуң эвес

Кызыл биле Эрзин аразында автомобиль оруунуң кыдыында Куран суурга эрги орус шажынның талалакчылары (староверлер) чурттап турган.

25 октября

Ие капиталы-биле өөредилгезин төлээн

Бо чылын Социал фондунуң ТР-де салбыры ие капиталының акша-хөреңгизи-биле уругларның өөредилгезин төлээри-биле киирген 184 билдириишкинге чөпшээрелди берген.

25 октября

Тос сыртык

Тыва кижиниң амыдыралынга сыртык дыка ужурлуг. Сыртык чокка удувас дижир.

23 октября

Чаа дооскан эмчилерге деткимче

342 эмчиге дээди өөредилге чериниң соонда болгаш өске регионнарга күш-ажылчы хүлээлгелерин күүседири-биле чаңгыс катап бээр төлевирни аңгылаан.

23 октября

Мал киржилгелиг орук-транспорт озал-ондаа

Дөрт чүкче угланган болгаш оларже ханылап шөйлү берген республиканың оруктарынга чорук-херек чогудуп чорааш, орук дургаар кадат чок малдың хөйүн, оларның орук шимчээшкининге айыыл-халапты тургузуп...

23 октября

«Уругларга комендант шак» — кажан чааскаан агаарлап болбазыл?

Уругларга орайга чедир агаарлаарын чүге кызыгаарлаарыл база бичии уруг дээрге кайы хире назылыг кижи болурул?

23 октября

Эртинелер шыгжамырында

Казна. Ол сөстү түрк дылдардан үлегерлеп алган. “Эртинелер шыгжамыры” деп уткалыг.

23 октября

ХӨӨРЭЭРНИҢ ЧУГААЛАРЫ

Бежен харлыымга чедир безин аныяк, күш-шыдалым хевээр артып калган.

22 октября

ХАЯЛЫГ-ДААМ ШОНЧАЛАЙЫ

Хензиг чаштан ойнап өскенХаялыг-Даам мээстеринчеКезек оолдар шала часкаарХалчып-ла каар чаңчылдыг бис.

22 октября

ХЕК-ДАВАННАР

Имир өттүр аткан даңныы ышкаш чырык чоорту өөскээни-биле кады кулакка дыңналып келген таныырым хоюг аялга дыңзывышаан, сеткилимни куюмналдырып, таалалдың кавайынга чайгай бээрге...

22 октября

Эки түңнелдиг сургакчылаашкыннар

Тываның энергия хандырылгазының талазы-биле Комплекстиг планының боттанылгазының канчаар чоруп турарының дугайында Россияның Чазаанга сайгарып чугаалашкан.

22 октября

Хөөмейниң хуулгаазын хөөнү

“Шын” солуннуң бөгүнгү аалчызы Тываның улустуң хөөмейжизи, Тыва Республиканың алдарлыг артизи, Тыва чоннуң чоргааралы аттың эдилекчизи Андрей Моңгуш.

22 октября

75-ки чогаадыкчы артты ажып...

Алдын назынныг эне азы мөңгүн баштыг ирей хире деп болур Тываның төөгүзүнге байлак бижимелдерни арттырып чоруур Республиканың улусчу чогаадылга төвү бо чылын 75 чыл оюн демгелеп турар.

22 октября

Берге байдал турза-даа...

Ыяап-ла медицина камгаладылгазы (ЫМК) дээрге күрүнениң магадылалдарынга быжыглаттынган хамаатыларның кадыкшылын камгалаары болур

22 октября

Тыва кыс

Тыва АССР-ниң алдарлыг чурукчузу Т. Левертовскаяның «Тыва кыс» деп чуруун дыка үр үе иштинде Барыын-Хемчик кожууннуң төвү Кызыл-Мажалык суурнуң Культура бажыңының ажылдакчызы А.Домур кадагалап турган.

21 октября

КЫРГАН-АВАМ

Аккыр баштыг кырган-авам аалынгаАжыл-ижин чайы-ла чок кылып турар.Ааржы чадып, божа-хойтпаан аайлавышаан,Алгыларын ууштап каап олурар чүве.

21 октября

ЧОГААЛЧЫ ОКТЯБРЬ ТУҢ-ООЛ – 80 ХАР

Тыва чогаалдың тулган шүлүкчүлериниң бирээзи Октябрь Туң-оол 1943 чылдың октябрь 21-де Тыва Арат Республиканың Улуг-Хем кожууннуң Эйлиг-Хем сумузунуң малчын арат өг-бүлезинге төрүттүнген.

21 октября

Өгбелерден салгал дамчаан ус-тывышты сайзырадыр

Октябрь 14-те Тээлиде Тываның улусчу ус-шеверлер техникумунга “Улусчу ус-тывыш Тываның кожууннарының экономиктиг хөгжүлдезиниң драйвери (база бир шимчедикчизи)” деп темага “төгерик стол” болган.

21 октября

Аныяктар төптеринде капитал септелгелер адакталган

Бии-Хем биле Барыын-Хемчик кожууннарда Аныяктар эгелээшкиннериниң төптерин чаартып турар.

21 октября

Маскаларны кедери албан

Росхереглелхайгааралдың регионалдыг эргелелиниң сүмелээни езугаар, Тываның эрге-чагыргазы эмнелге болгаш социал албан черлериниң ажылдакчыларынга маска чурумун албан сагыыр негелдени киирген.

21 октября

Бичии суурларга культура бажыңнары немежир

Бо чылын Тывада «Сорунза» губернатор төлевилели-биле үш чаа культура бажыңын туткан.

21 октября

Айыыл чок болгаш эки шынарлыг оруктар

Республикада оруктар септелгези Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның шыңгыы доктаамал кичээнгейинде.

21 октября

Шаптараазыннар турбазын дээш...

ТР-ниң Баштыңы В. Ховалыгның даалгазы-биле кышкы үеде хөй хар дүшкенинден оруктарга нарын байдал тургустуна бээр кожууннарның орук талазы-биле ажылдап турар албан черлеринге чаа техникаларны берген.

21 октября

«Чедер» пансионат кылдыр ажылдап эгелээр

2020 чылда федералдыг чазактың хүлээп алганы Тываның социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң бот-тускайлаң программазында тудуглар даңзызынче «Чедер» санаторлуг-курорт кадыкшылга комплекизи кирип турар.

21 октября

9 ай дургузунда 85 ажыг муң кижини аргыштырган

Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг Москвага ажылчын сургакчылаашкынның үезинде Россияның транспорт сайыдының ужар чүүл адырын харыылап турар оралакчызы Игорь Чалик-биле ужурашкан.

21 октября

«Шынның» 100 чылынга чедир бижиир мен

Эрзин кожууннуң Мөрен сумузунуң хоочун чурттакчызы, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы Чечекмаа Кыргысовна Садиниң октябрь 20-де төрүттүнген хүнү.

20 октября

Математика эртемнериниң кадыны

20 октября

«Өске орандан оол» — уругларга чаа ном

«Кижи болуру чажындан, аът болуру кулунундан» деп тыва улустуң үлегер домааның утказы ханы.

20 октября

Төөгүлүг суурже аян-чорук

Бо чылдың август 27-де республиканың культура болгаш уран чүүлүнүң хоочуннары төөгүлүг Суг-Бажы суурже турисчи аян-чорук кылып үнүптүвүс.

20 октября