Медээлер

Үжен үш харлыг шүлүк

Бо шүлүк эрткен чүс чылдың тозан чылдар эгезинде бижиттингенин Тываның улустуң чогаалчызы Артык Ховалыг чугаалап турар.

02 ноября

Дыштанылга үезинде «Номчуңар-ла!»

Тываның школачыларын күскү дыштанылга үезинде чурттап турар чериниң аайы-биле ном саңнарынга өөредиглиг оюннар болгаш кичээлдер, мастер-класстар болгаш сонуурганчыг номнар делегейи манап турар.

02 ноября

С.Б. Пюрбю болгаш уран очулга

Тыва дыл хүнүнүң бүдүүзүнде ТГШИ-ге тыва национал литератураның болгаш профессионал уран чүүлдүң үндезилекчилериниң бирээзи С. Пюрбюнуң 110 хар оюнга тураскааткан эртем-практиктиг конференция болган.

02 ноября

Суд приставтары профессионал байырлалын демдеглээн

Дүүн, ноябрь 1-де, суд приставтары профессионал байырлалын демдеглеп эрттирген.

02 ноября

Сайын эрниң даңгыраа

Октябрь 30-де Тываның национал ойнаар-кыстар театрынга чаа шииниң хүлээп алыр комиссияга дужаалдазы болган.

02 ноября

Москважылар төрээн дылга диктант бижээн

Москва хоорайга Төрээн дыл хүнүнге тураскааткан диктант бижиир культурлуг хемчег болган (сентябрь 4 – Хакас дыл хүнү, октябрь 20 – Алтай дыл, ноябрь 1 – Тыва дыл хүнү).

02 ноября

Амданы-даа, чыды-даа чок өлүм

Күскү, кышкы одалга сезону дүжерге-ле, шын эвес салган суугуну одап ажыглаанындан онза байдалдар бүрүткеттинип, хөй улус өрттен когарап, угарлыг газтан хоранналып турар.

01 ноября

Чонунга ынак эмчи

ОКТЯБРЬ 27-ДЕ “ТӨРЭЭН ЧУРТ КАМГАЛАКЧЫЛАРЫ” КҮРҮНЕ ФОНДУЗУНУҢ ТЫВАДА САЛБЫРЫНГА ТШО КИРЖИКЧИЛЕРИНИҢ ЧЕТТИКПЕЙН МАНААНЫ БЕРТИК-МЕЖЕЛ ЭМНЭЭР ЭМЧИНИҢ ХҮЛЭЭП АЛЫЫШКЫНЫ БОЛГАН.

01 ноября

Төрээн дылынга өөредири чугула

Тыва дыл хүнүнүң бүдүүзүнде ТГШИ-ниң “Өг” хуралдаар залынга “Чаштарның өзүлдезинге болгаш өг-бүле кижизидилгезинге төрээн дылдың ролю” деп темалыг хемчег болуп эрткен.

01 ноября

Интернет четкизинде

Октябрь 31-де Тыва дыл хүнүнге тураскааткан янзы-бүрү хемчеглерни ТГШИ-ниң ажылдакчылары организастаан.

01 ноября

Тыва дылдың ажыглалын калбартыр

“Тыва дылды хөгжүдериниң эчис сорулгазы” VIII шуулганның ажылы дүүн, октябрь 31-де, Тыва дыл хүнүнүң бүдүүзүнде эгелээн.

01 ноября

Улуг ажылдың эгези ...

Октябрь 27-де Тываның гуманитарлыг болгаш социал- экономиктиг тускай шинчилелдер институдунга Тываның Баштыңының чанында Дылдар политиказының талазы-биле күрүне чөвүлелиниң хуралы болуп эрткен.

01 ноября

Тываның Баштыңы шериглер-биле ужурашкан

Россияның чаа девискээрлеринче ажылчын сургакчылаашкынның үезинде ТР-ниң Баштыңы В. Ховалыг албан-хүлээлгезин эрттирип турар бистиң чаңгыс чер чурттугларывыска ужурашкан.

01 ноября

"Тыва дылдың хөгжүлдезиниң эчис сорулгалары» деп VIII шуулганның болур чуруму

2023 чылдың ноябрь 1-ниң хүнүнде Тыва Республиканың Күрүне байырлалы Тыва дыл хүнүнге тураскааткан «Тыва дылдың хөгжүлдезиниң эчис сорулгалары» деп VIII шуулганы болуп эртер.

31 октября

Ийи-Талда үш дакпыр байырлал

Тываның тап дал төвүнде турар өскен-төрээним Ийи-Тал суурда бөгүн үш дакпыр байырлал болуп турар.

31 октября

Көвүрүглер септелгези

Тывада автомобиль оруктарының бир чугула кезии – көвүрүглер.

31 октября

Өөредиглиг салгал дамчаан өнчү болур

ТГШИ-ниң словарьлар секторунуң эртем ажылдакчылары эртем-шинчилел ажылдарындан аңгыда, чонга херек кырында ажыктыг болур хире элээн ажылдарны кылып турарлар.

31 октября

Хиним тудуш төрээн дылым

Республика чергелиг "Үш үне" деп этнодиктантыны Улуг-Хем кожууннуң тыва дыл болгаш чогаал башкылары суурларга болгаш Шагаан-Арыг хоорайга организастаан.

30 октября

Кол-ла чүве – ажылдакчыларынга бүзүрээри

В.Т. Ликтан 1980 чылда Новосибирскиниң совет кооператив садыглаашкын институдунуң “Хөй-ниити чемненилгезиниң технологиязы болгаш организациязы” факультединге өөренип кирип алган.

30 октября

Тывада киберспорттуң сайзыралы

Октябрь 28, 29 хүннеринде Кызылга Бүгү-россия чергелиг интеллектуалдыг киберспорттуң регионалдыг чадазы болур деп чарлаттынган.

30 октября

Айыыл чок болуру – бистиң холувуста

Ол талазы-биле чидиг айтырыгларны чугаалажып, чонга кыйгырыгны кылыры-биле Орук шимчээшкининиң айыыл чок чоруунуң күрүне инспекциязының (ОШАЧКИ) ажылдакчылары республиканың журналистери-биле ужурашкан

30 октября

База катап...

Р-257 автооруктуң Кызыл – Хандагайты участогунуң Улуг-Хем кожууннуң девискээринде 902 километринге октябрь 28-те, эрткен субботада, улуг автотранспорт айыыл-халавы болган.

30 октября

Күскү сактыышкыннар

Тыва улустуң чаагай чаңчылдарын эгидер үе келген, тыва оюннар, игил, бызаанчы, хомус хөгжүмнерге ойнап-ырлап, национал чоргааралывысты көдүрер дээн темаларны көдүрген алышкылар — Очур биле Шулуу.

30 октября

Тергиин инструктор – Айдыс Сапык

Автомобилистиң хүнүн таварыштыр ТР-ниң Орук транспорт яамызы биле Республиканың автошколалар ассоциациязы автошколалар аразынга «Тергиин чолаачылар инструктору-2023» деп мөөрейни организастаан.

29 октября

Тыва дыл хүнүнге тураскааткан хемчеглер

Ноябрь 1-де Тываның улустуң чогаалчызы Александр Даржайның бот-идепкейи-биле 2016 чылда доктаадып тургускан Тыва дыл хүнүн бо чылын база демдеглээр бис.

29 октября

Эртинени кагбаал

Дөрбет, хакас, шор, нанай биче чоннарТөрээн дылын уттуп каапкаш, ыглажып чор.Тыва чонга ындыг айыыл келбезин дээш,Тыва дылдың ээзи бистер чүнү канчаал?

29 октября

Профугланыышкын талазы-биле чаңгыс аай программа эгелээн

Өөредилге чылының эгезинде Россияның шупту школаларында профугланыышкын талазы-биле чаңгыс аай программа эгелээн.

29 октября

Чонунга сонуургаткан

Тес-Хем биле Таңды кожууннарның кызыгаарында Куран суур – уран чүүлдүң, чечен чогаалдың чырык одаа.

29 октября

Чоннуң чаңгыс эп-сеткилиниң хүнүн байырлаар хемчеглер планы

Октябрьның 15-тен ноябрь 15-ке чедирУран чечен болгаш төөгүлүг кинолар айы, И.Г. Сафьянов аттыг Орус культура төвүнге.

29 октября

Тыва дыл хүнүнге тураскааткан "Сат номчулгалары"

ТывКУ-нуң филология факультединиң тыва филология болгаш ниити дыл эртеминиң кафедразы чылдың-на Тыва дыл хүнүнге тураскааткан «Ш.Ч.Сат номчулгалары" деп эртем-практиктиг конференцияны эртирип турар.

29 октября

Хөвеңмей Ойдан-оол – 85 хар

ССРЭ-ниң Журналистер, Тываның чогаалчылар эвилелдериниң кежигүнү Хөвеӊмей Ойдан-оол 1938 чылдың октябрь 25-те Чөөн-Хемчик кожууннуң Дагыр-Шемиге төрүттүнген.

29 октября

Амыдыралдың оруу-биле

Сүт-Хөл кожууннуң Алдан-Маадыр суур чурттуг чогаалчы Раиса Чүлдүмовна Ховалыгның аңгы-аңгы чылдарда чырыкче үндүрген шүлүктер болгаш чечен чугаалар чыындызын чоокта чаа номчуп доостум.

29 октября

Тос эртине даш

Тыва чоннуң амыдыралынга тос эртине бар бооп турганын кырганнардан дыңнап бижээн төөгү чугаалар бадыткап турар.

29 октября

Тыва Свердловск школазының спорт залын чаартырынга дузалашкан

Свердловскунуң 6 дугаар школазының спорт залынга барык 6 чыл дургузунда күш-культура кичээлдери эрттирер эптиг байдал тургустунмайн турган.

28 октября

Владислав Ховалыг: “Свердловскунуң чуртунга болган бүгү төөгү – Ада-чуртун маадырлыы-биле камгалаан камгалакчыларның эрес-дидим болуушкуннары-дыр”

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ажыл-агыйжы сургакчылаашкын үезинде ЛУР-нуң Свердловск хоорайның юбилейлиг байырлалынга киржип, тыва чоннуң өмүнээзинден байырын чедирген.

28 октября

Социал адырның 51 объектилеринде

2023 чылда социал адыр объектилерин бүрүнү-биле чаартып-септээр улуг ажыл Тывада чоруп турар.

28 октября

Бистиң дайынчыларывысты чаңгыс чер чурттуувус хайгаарап турары эки болган

Тыва Республиканың Бүрүн эргелиг төлээ чериниң ажылдакчылары Санкт-Петербург хоорайда ажылчын сургакчылаашкында чоруп турарлар.

28 октября

Регионалдыг каттышкан продукт 5,5 хуу өзер

2023 чылда Тывага бүдүрген регионалдыг ниити продукция эрткен чылдыындан 5,5 хуу көвүдеп (Россияның ВВП – 2,5 %), 101,07 млрд рубль чедерин баш бурунгаар санап түңнээн.

28 октября

СУЛА

Хову-шөлге тарып өстүрүп алыр чемниг үнүжүвүс — сула (овёс).

28 октября

Чылдагааннары болгаш уржуктары

“Тывада алкоголизм: чылдагааннары, уржуктары болгаш шиитпирлээр аргалары” деп “төгерик стол” октябрь 25-тиң хүнүнде ТР-ниң Чазааның чанында ТГШИ-ге болуп эрткен.

28 октября

Удаа-дараа бижиири күзенчиг

Октябрь 27-ниң хүнүнде Тыва Республиканың Алдан-Маадыр аттыг национал музйиниң ажылдакчылары Тыва дыл хүнүнге тураскаадып, диктантыны бижээн.

28 октября

Дүжүт хүнү

Күскү дүжүт байырлалдарының болгаш ярмаркаларының үезинде чаагай дүжүттү ажаап өстүрген ажыл-ишчи кижилерни шаңнап-мактаан.

28 октября

Харалгазыкчылар чөвүлелиниң составын тодараткан

Бүгү-россияның «Орус географтыг ниитилел» деп хөй-ниити организациязының Тывада регион салбырының Харалгазыкчылар чөвүлелиниң составын болгаш санын тодараткан.

28 октября

Каайлы ажылдакчыларынга байырны чедирген

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Красноярскының каайлы албанының оралакчызы Анатолий Петрунин-биле ужурашкан.

28 октября

Начын Монгуш — Тываның болгаш бүгү Россияның чоргааралы

Октябрь 23–29 хүннеринде Тиранага (Албания) 23 харга чедир мөгелер аразынга спортчу хүрешке делегей чемпионады болуп эрткен.

28 октября

Тыва чоннуң чоргааралы өгден эгелээр

Хараача, эжик, ынаалар, хана ыяштары – бо бүгү Бай-Тайганың Тээли суурунуң чурттакчылары Аяс, Долаана Чанзаннарның чурттап орар бажыңының хериминиң иштин долган.

27 октября

Ак-Довурактың чылыг-электри төвү 60 харлаан

Тываның база бир улуг энергетика бүдүрүлгези — Ак-Довурактың чылыг-электри төвүнүң 60 харлаанынга тураскааткан байырлыг хемчеглер, октябрь 20-де, Каадыр-оол Сагды аттыг Культура ордузунга болуп эрткен

27 октября

Тываның төлептиг оглу

Оюн Танчай Чырандай оглу 1893 чылда Оюн кожууннуң Межегей деп черинге Оюн Чырандай деп ус-шевер дарганның өг-бүлезинге төрүттүнген.

27 октября

Россияның болгаш даштыкының эртемденнери бедик үнелелди берген

Тывада Тыва дыл хүнүнүң бүдүүзүнде, ол хүнге тураскааткан темалыг хемчеглер хөйү-биле эртип турар.

26 октября

Тыва база киржир

Ноябрь 4-те, чоннуң эп-каттыштырылгазының хүнүнде, Делегей чергелиг “Россия” делгелге-шуулганның ажыдыышкыны болур.

26 октября

Онгу юбилейлиг хурал

Бо чылдың октябрь 21-де Москвада медицинаның дээди өөредилге черлериниң сургуулдарының, ординатор, аспирант эмчилериниң ассоциациязының онгу юбилейлиг хуралы байырлыг байдалга эрткен.

26 октября

Бии-Хем кожуундан аалчылар

Таңды кожууннуң тѳѳгүлүг Кочетов суурга Тываның булуңнарындан аалчылар аян-чорук кылып бо-ла келгилээр.

26 октября

Ыржым булуң эвес

Ыржым булуң эвес

26 октября

Баш удур илередири чугула

Диспансеризацияны 18 хардан 39 харга чедир кижи бүрүзү боттарының кадыкшылының байдалын баш удур билип алгаш, эмнедири-биле 3 чылда 1 катап эртер ужурлуг.

26 октября

Күзел барда, чүү-даа чүве доктар болбас

Бо чылын дээди болгаш ортумак профессионал өөредилге черлеринге, ооң иштинде региондан дашкаар өөредилге черлеринге тускай сорулгалыг 472 олутту Тыва чагаан.

25 октября

Ойнаарактар театрын эде чаартыр

РФ-тиң Чазааның даргазы М. Мишустин аныяк көрүкчүлер болгаш ойнаарактар театрларының эде чаартылгазын база бүрүн септелгезин доозарынга акша-хөреңгини тускайлаар дугайында айтыышкынга атты салган.

25 октября

Он школа бүрүнү-биле чаартынар

Федералдыг Чырыдыышын яамызының деткимчези-биле камгалап алганы чартык миллиард ажыг рубль акшага бо чоокку ийи чылда школаларга капитал септелгелерни кылырын, ТР-ниң Баштыңы В. Ховалыг ды4наткан.

25 октября

Бир сая орус-тыва эжеш домактар

Тываның гуманитарлыг болгаш социал-экономиктиг шинчилелдер институду амгы үеде тыва дылды “Яндекс.

25 октября

Шылгарааннарны шаңнаан

Таптыг-ла 100 чыл бурунгаар, 1923 чылдың октябрь 23-те, ССРЭ-ниң Саң-хөө Улус комиссариадының чанынга күрүнениң бюджет акша-хөреңгизин дээштиг ажыглаарын хынаар Саң-хөө контроль эргелелин тургускан.

25 октября

Хову-Аксында 36 өг-бүле чаа квартираны алган

«Чуртталга оран-савазы болгаш хоорай хүрээлеңи» национал төлевилелдиң күүселдези-биле Чеди-Хөл кожууннуң Хову-Аксы суурда хөй аал чурттаар ийи бажыңның тудуу доозулган.

25 октября

33 дөрбелчин метрден эвээш шөлдүг квартиралар тутпас

Чаа тудар хөй аал чурттаар бажыңнарда квартиралар шөлүн эвээжетпес хемчеглерни алырын Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республиканың Тудуг яамызынга дааскан.

25 октября

Ыржым булуң эвес

Кызыл биле Эрзин аразында автомобиль оруунуң кыдыында Куран суурга эрги орус шажынның талалакчылары (староверлер) чурттап турган.

25 октября

Ие капиталы-биле өөредилгезин төлээн

Бо чылын Социал фондунуң ТР-де салбыры ие капиталының акша-хөреңгизи-биле уругларның өөредилгезин төлээри-биле киирген 184 билдириишкинге чөпшээрелди берген.

25 октября

Тос сыртык

Тыва кижиниң амыдыралынга сыртык дыка ужурлуг. Сыртык чокка удувас дижир.

23 октября

Чаа дооскан эмчилерге деткимче

342 эмчиге дээди өөредилге чериниң соонда болгаш өске регионнарга күш-ажылчы хүлээлгелерин күүседири-биле чаңгыс катап бээр төлевирни аңгылаан.

23 октября

Мал киржилгелиг орук-транспорт озал-ондаа

Дөрт чүкче угланган болгаш оларже ханылап шөйлү берген республиканың оруктарынга чорук-херек чогудуп чорааш, орук дургаар кадат чок малдың хөйүн, оларның орук шимчээшкининге айыыл-халапты тургузуп...

23 октября

«Уругларга комендант шак» — кажан чааскаан агаарлап болбазыл?

Уругларга орайга чедир агаарлаарын чүге кызыгаарлаарыл база бичии уруг дээрге кайы хире назылыг кижи болурул?

23 октября

Эртинелер шыгжамырында

Казна. Ол сөстү түрк дылдардан үлегерлеп алган. “Эртинелер шыгжамыры” деп уткалыг.

23 октября

ХӨӨРЭЭРНИҢ ЧУГААЛАРЫ

Бежен харлыымга чедир безин аныяк, күш-шыдалым хевээр артып калган.

22 октября

ХАЯЛЫГ-ДААМ ШОНЧАЛАЙЫ

Хензиг чаштан ойнап өскенХаялыг-Даам мээстеринчеКезек оолдар шала часкаарХалчып-ла каар чаңчылдыг бис.

22 октября

ХЕК-ДАВАННАР

Имир өттүр аткан даңныы ышкаш чырык чоорту өөскээни-биле кады кулакка дыңналып келген таныырым хоюг аялга дыңзывышаан, сеткилимни куюмналдырып, таалалдың кавайынга чайгай бээрге...

22 октября

Эки түңнелдиг сургакчылаашкыннар

Тываның энергия хандырылгазының талазы-биле Комплекстиг планының боттанылгазының канчаар чоруп турарының дугайында Россияның Чазаанга сайгарып чугаалашкан.

22 октября

Хөөмейниң хуулгаазын хөөнү

“Шын” солуннуң бөгүнгү аалчызы Тываның улустуң хөөмейжизи, Тыва Республиканың алдарлыг артизи, Тыва чоннуң чоргааралы аттың эдилекчизи Андрей Моңгуш.

22 октября

75-ки чогаадыкчы артты ажып...

Алдын назынныг эне азы мөңгүн баштыг ирей хире деп болур Тываның төөгүзүнге байлак бижимелдерни арттырып чоруур Республиканың улусчу чогаадылга төвү бо чылын 75 чыл оюн демгелеп турар.

22 октября

Берге байдал турза-даа...

Ыяап-ла медицина камгаладылгазы (ЫМК) дээрге күрүнениң магадылалдарынга быжыглаттынган хамаатыларның кадыкшылын камгалаары болур

22 октября

Тыва кыс

Тыва АССР-ниң алдарлыг чурукчузу Т. Левертовскаяның «Тыва кыс» деп чуруун дыка үр үе иштинде Барыын-Хемчик кожууннуң төвү Кызыл-Мажалык суурнуң Культура бажыңының ажылдакчызы А.Домур кадагалап турган.

21 октября

КЫРГАН-АВАМ

Аккыр баштыг кырган-авам аалынгаАжыл-ижин чайы-ла чок кылып турар.Ааржы чадып, божа-хойтпаан аайлавышаан,Алгыларын ууштап каап олурар чүве.

21 октября

ЧОГААЛЧЫ ОКТЯБРЬ ТУҢ-ООЛ – 80 ХАР

Тыва чогаалдың тулган шүлүкчүлериниң бирээзи Октябрь Туң-оол 1943 чылдың октябрь 21-де Тыва Арат Республиканың Улуг-Хем кожууннуң Эйлиг-Хем сумузунуң малчын арат өг-бүлезинге төрүттүнген.

21 октября

Өгбелерден салгал дамчаан ус-тывышты сайзырадыр

Октябрь 14-те Тээлиде Тываның улусчу ус-шеверлер техникумунга “Улусчу ус-тывыш Тываның кожууннарының экономиктиг хөгжүлдезиниң драйвери (база бир шимчедикчизи)” деп темага “төгерик стол” болган.

21 октября

Аныяктар төптеринде капитал септелгелер адакталган

Бии-Хем биле Барыын-Хемчик кожууннарда Аныяктар эгелээшкиннериниң төптерин чаартып турар.

21 октября

Маскаларны кедери албан

Росхереглелхайгааралдың регионалдыг эргелелиниң сүмелээни езугаар, Тываның эрге-чагыргазы эмнелге болгаш социал албан черлериниң ажылдакчыларынга маска чурумун албан сагыыр негелдени киирген.

21 октября

Бичии суурларга культура бажыңнары немежир

Бо чылын Тывада «Сорунза» губернатор төлевилели-биле үш чаа культура бажыңын туткан.

21 октября

Айыыл чок болгаш эки шынарлыг оруктар

Республикада оруктар септелгези Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның шыңгыы доктаамал кичээнгейинде.

21 октября

Шаптараазыннар турбазын дээш...

ТР-ниң Баштыңы В. Ховалыгның даалгазы-биле кышкы үеде хөй хар дүшкенинден оруктарга нарын байдал тургустуна бээр кожууннарның орук талазы-биле ажылдап турар албан черлеринге чаа техникаларны берген.

21 октября

«Чедер» пансионат кылдыр ажылдап эгелээр

2020 чылда федералдыг чазактың хүлээп алганы Тываның социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң бот-тускайлаң программазында тудуглар даңзызынче «Чедер» санаторлуг-курорт кадыкшылга комплекизи кирип турар.

21 октября

9 ай дургузунда 85 ажыг муң кижини аргыштырган

Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг Москвага ажылчын сургакчылаашкынның үезинде Россияның транспорт сайыдының ужар чүүл адырын харыылап турар оралакчызы Игорь Чалик-биле ужурашкан.

21 октября

«Шынның» 100 чылынга чедир бижиир мен

Эрзин кожууннуң Мөрен сумузунуң хоочун чурттакчызы, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы Чечекмаа Кыргысовна Садиниң октябрь 20-де төрүттүнген хүнү.

20 октября

Математика эртемнериниң кадыны

20 октября

«Өске орандан оол» — уругларга чаа ном

«Кижи болуру чажындан, аът болуру кулунундан» деп тыва улустуң үлегер домааның утказы ханы.

20 октября

Төөгүлүг суурже аян-чорук

Бо чылдың август 27-де республиканың культура болгаш уран чүүлүнүң хоочуннары төөгүлүг Суг-Бажы суурже турисчи аян-чорук кылып үнүптүвүс.

20 октября

”Дегбес боону” хунаадып алды

Бо чыл, бурган өршээп, думаа-ханаа-биле өршээлдиг болду. Арат-чон амырап, Дус-Хөлге мага хандыр эмненип дыштанганнар.

19 октября

Шуй сумузунуң төрел аймактары

Алтай Республиканың болгаш Мөңгүн-Тайга, Барыын-Хемчик кожууннарның кызыгаарында, Республиканың мурнуу-барыын чүгүнде Бай-Тайга кожууннуң Шуй сумузу турар.

19 октября

Айдыс Сат: « Бистиң республикага боттуң орулгалары чугула”

Эрзин кожууннуң девискээринде Тастыг деп черде казымал байлактың шиңгээлдезинге белеткел ажыл-хемчеглери уламчылап турар.

19 октября

120 мөге киришкен

Декабрьда Новосибирск хоорайга эртер Сибирь федералдыг округтуң самбога бирги чери болгаш чемпионадынга киржир республиканың чыынды командазын белеткеп эгелээн.

19 октября

Одалга сезонун эки эгелээн

Эрткен чылдан тура кожууннарда чурттакчы чонга садар хөмүр складтары ажылдап эгелээнден бээр хөмүр сөөртүлгези болгаш ооң өртек-үнезиниң дугайында айтырыглар чүгээртеп келген.

19 октября

Аныяктарның бүгү делегей фестивалы

Аныяктарның хөй-ниити амыдыралында кончуг улуг хемчээлдиг болуушкун – Аныяктарның бүгү делегей фестивалынга Россиядан болгаш даштыкы чурттардан киржикчилерниң бүрүткели эгелээн.

19 октября

Үениң аайы-биле хөгжүп олурар

Бай-Тайга кожуунну чон аразында ус-шеверлер чурту деп анаа эвес адап турар.

19 октября

Грипптен камгаланыры чугула

Грипптен камгаланырының эң-не бүзүрелдиг аргазы – аңаа удур тарыдары.

19 октября

Кунгуртугда хлеб четчи берген

Хлеб чокта чуртталга чок дижир болгай. Ол чокка, шынап-ла, аъш-чем тодунгур эвес болур.

18 октября

Ирина ШОЙГУ: Тывада хүрээге өөредилге төвүн, эмнелгени ажыдар деп турар бис

Бо күзүн Тываның найысылалы Кызыл хоорайда Тубтен Шедруб Линг хүрээге “Чаңчылчаан эмнээшкин болгаш амгы делегейде шажынчы хөөннер: угланыышкыннар болгаш хөгжүлдениң кедилери” деп конференция эрткен.

18 октября

Дүжүт байырлалы

Тайгалар кырында келир кыштың баштайгы хары чаапкан.

18 октября

Чиигелделиг ипотека боттанып эгелээн

Тываның найысылалынга 2 хуу чиигелделиг ипотека программазын боттандырары-биле Спутник микрорайонунда чаа туттунуп турар бажыңнарның квартираларын садып эгелээн.

18 октября

Оптугларга мегелетпес

Чер участоктарын чөпшээрел чокка ээлеп ап, оларны кажарлап садыпкаш, ажык-кончаа үндүрүп алыксаан кижилер-биле демисел Тывада үргүлчүлеп турар.

18 октября

Чаа удуртукчуну томуйлаан

Эрткен неделяда Тываның Адалар болгаш эрлер чөвүлели юбилейлиг хүнүн демдеглээн байырлыг хуралга чөвүлелдиң чаа удуртукчузун томуйлаан.

18 октября

Владислав ХОВАЛЫГ: “Регионалдыг каттышкан продукт 100 млрд хире рубль болган”

“Бо чылдың 9 айының дургузунда Тываның экономиказы ниитизи-биле өзүлделиг болган.

18 октября

Тиилелгениң салгалдары

РФ-тиң Президентизи В. Путин аныяктарның патриотчу хөй-ниити организацияларының төлээлери-биле ужурашкаш, Тиилекчилерниң салгалдарының чурттар аразы чергелиг слётту организастаар даалганы берген.

17 октября

“Россияның күжүнге” барып дыштаныр

“Россияның күжү” төлевилелди 2023 чылдың сентябрь 21-ден ноябрь 5-ке чедир чурттуң тос регионунга боттандырып эрттирер.

16 октября

Тываның база бир кайгамчык булуңу

Республиканың бөлүк журналистери Тере-Хөл кожуунга сургакчылап четкен.

16 октября

На вес золота

После 25-летнего перерыва в стране приступают к добыче лития.

16 октября

Чаңгыс тудум-даа — үнелиг

Суг олуттуг Кодан чылының агаар-бойдузу Тывага өршээлдиг болган.

16 октября

Чөпшээрел чок ажыглаары хоруглуг

“Тыва Республиканың албан ёзузунуң аттарын ажыглаарының дугайында” ТР-ниң хоойлузунга 2021 чылдың май 19-та өскерилгелерни киирип, Тыва Республиканың адын ажыглаарының чаа дүрүмүн доктааткан.

16 октября

Деткиир-дир мен

«Шын» солуннуң үндүрүлгелеринде Эрзин кожуунда Тастыг деп черге полиметалл чыдыны бар, аңаа ол үнелиг металлды болбаазырадыр улуг бүдүрүлге тургузар дугайында чүүлдү улуг сонуургал-биле номчудум.

16 октября

Владислав ХОВАЛЫГ: “Чеже-даа бергелер турза, ниити күш-биле ол программаны шиңгээдип алыр бис”

Сентябрь 1-ден тура республиканың девискээринде "Хөмүр-даш продукциязы" күрүнениң информастыг системазы (КИС) ажылдап эгелээн.

16 октября

Баштайгы көргүзүүнүң соонда бодал

Тываның В. Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театры 88-ки сезонун Шагаан-Арыг хоорайга алдарлыг «Хайыраан бот»-биле ажыткан болза, октябрь 4-те найысылал Кызылга чаа шии-биле ажыткан.

15 октября

ШҮЛҮКТЕР КЫДЫРААЖЫНДАН

ЫРЛААР-ИРЕЙ

15 октября

ӨГБЕЛЕР ЧУРТУ

Дүъш үезинде Баазаң ирейниң аалынга суму даргазы эр халдып келген.

15 октября

Шылгарааннарга – шаңналдар

Тываның алгыг-делгем ховуларын, кадыр-берт дагларын, хоорай-суурларын чаа болгаш чаартыр туткан автомобиль оруктары аргып дараан угулзалар ышкаш каастап турар дээр болза, ында улуг-ла хөөредиг чок.

15 октября

ТЫВА СОНЕТТИҢ АНТОЛОГИЯЗЫНДАН

ЭРИК БИЛЕ ЧАЛГЫГ

15 октября

Тостуң херээ. Болчукчу ажыл-чорудулгазының Тывага эгелээни

Октябрь 5-те Тываның Улусчу чогаадылга төвүнге Тыва Республиканың адвокатуразының 85 чыл оюнга тураскааткан байырлыг хемчег болуп эрткен.

15 октября

Дайынчыларга дуза

Москвада болгаш Москва областа эмнелгелерде эмнедип чыдар дайынчылар, ТШО-га Тывадан киржикчилерге дузалаар талазы-биле ажылды ТР-ниң Москвада төлээ чериниң ажылдакчылары идепкейлиг чорудуп турар.

15 октября

Ада хүлээлгезин шын күүседип чораан

Бистиң ачавысты Мээрен-оол Сүрүнович Ооржак дээр.

15 октября

Билип алыылыңар

ӨРТЕМЧЕЙДЕ БОТ-БОТТАРЫНДАН КАЖАНДА-ДАА ЧАРЫЛБАС, КЕЗЭЭДЕ КАДЫ ЧОРУУР БИЛИИШКИННЕР БАР.

14 октября

Буянныг өөк

14 октября

Тываның чурттакчыларының амыдыралын улам экижидер

Чиигелделиг ипотеканың дугайында ДОМ.РФ.

14 октября

Эр соруун чидирбезин!

Октябрь 13-те Кызылда Улусчу чогаадылга төвүнге республиканың Адалар чөвүлелиниң 10 дугаар юбилейлиг чыыжы болуп эрткен.

14 октября

Ажаап-тежээр дузалакчы

“Улуг салгал” федералдыг төлевилелдиң угланыышкыны-биле “Ажаап-тежээр дузалакчы” («Помощник по уходу») деп программаны Кызыл хоорай биле Кызыл кожуунда 2023 чылдың сентябрь 1-ден боттандырып эгелээн.

13 октября

2025 чылдың планынче киирер

2020 чылда школаның башкылары суур ортузунда шөлге уран чүүл школазының таваан куткаш, ханаларын тудуп үндүрген.

13 октября

Элээди үезинден кижизидер

Республиканың наркология диспансериниң улуг эмчизиниң оралакчызы Ульяна Биче-оол уругну арага ишпес кылдыр чүге элээди үезинден тура кижизидерин тайылбырлаан.

13 октября

Стрессти канчаар оожургадырыл?

Бир эвес силер сагыш-сеткилиңерниң дүвүрелинге күш четпейн турарыңарны билип каар болзуңарза, таптыг боданыры-биле сула салдынарын оралдажыры чугула.

13 октября

Чажыт ышкаш узун орук

Тайна Хойлаараковна Хертектиң амыдыралы өремелиг кадык дег чаагай болбаан – назынының дургузунда, шынап-ла, көрбээн чүвези чок, көдүрбээн хөнээ чок кижи-ле болгай.

13 октября

Хилинчектенип чорааш-даа, салбаан...

Кижи назылап кырааш, эрткен чуртталгазын сактып-бодап, дүжей бээр.

12 октября

Шеригжилерниң спортчу байырлалы

Сүбедей спорт ордузунга октябрь 6–9 хүннеринде Россияның камгалал сайыдының кубогу дээш найыралчы чурттарның шериг командаларының аразынга спортчу хүрешке I делегей чергелиг маргылдаа болган.

12 октября

Башкы — ийи дугаар ава

Октябрь 5-те бүдүн чуртка башкыларның профессионал байырлалын демдеглээн.

12 октября

Эки кылган ажыл – элеп читпес алдар!

Ак-көк дээрниң аязын, агаарның чылыын!

12 октября

Улуг назылыгларны шайлаткан

Чоокта чаа, октябрь 1-ниң хүнүнде, Баян-Кол сумузунуң чагырга черинден чалалга, Улуг назынныглар хүнү-биле байыр чедириишкини бижик алгаш, суурнуң Культура бажыңынга чеде бердим.

12 октября

Сенек аржааны онза-ла-дыр!

ДЫШТАНЫКЧЫЛАРНЫҢ САКТЫЫШКЫНЫ

12 октября

Солун экскурсия

Тываны анаа эвес “дугуйлар кырында республика” деп адай берген.

12 октября

Арыг-силиг девискээр дээш...

Республика чергелиг “ТР-ниң кожууннар аразында чаагайжыдылга, ногаанчыдылга болгаш арыг-силигни тудар талазы-биле ажылдарны тергиин чорудуп турар эң-не эки албан чери” деп мөөрейни түңнээн.

11 октября

Дузаламчы чыыры уламчылап турар

Тускай шериг операциязында киржип турар чаңгыс чер чурттугларывыска дуза кадар талазы-биле ажылдарны күрүне фондузунуң Тывада салбыры уламчылавышаан.

11 октября

База катап бензин...

Бензин, солярка дээш өске-даа кывар-чаар чүүлдер өртектерин өйлээр талазы-биле хоойлу-дүрүм Россия Федерациязында амга чедир хүлээп алдынмаан...

11 октября

Ёзулуг белек болган

Октябрь 9-та тываның культуразының төөгүзүнде база бир көскү болуушкун — Кызылдың “Спутник” микрорайонунда чаа туттунган культура сайзыралының төвүнүң байырлыг ажыдыышкыны болган.

11 октября

Хлеб өртээ өскен

Чурттакчы чоннуң эң-не хереглелдиг чеми — хлеб, ооң өртээ октябрь 10-дан тура өскен.

11 октября

Кады ажылдажылга дугуржулгазынга атты салган

Кызылга эрткен III Тудуг шуулганының түңнел хуралынга Тываның эрге-чагыргазы-биле “Россияның Ажаалга банкызы” ПАН кады ажылдаарының кол чүүлдерин тодараткан документиге атты салганнар.

11 октября

Башкының хүнү — улусчу байырлал

В.Ш. Көк-оол аттыг Национал театрга Башкының хүнүнге тураскааткан байырлыг хуралга республиканың аңгы-аңгы булуңнарындан эң дээре ажылдыг башкылар, өөредилге адырының хоочуннары чыглып келген.

11 октября

Чедир удуп, дыштанмаска...

Бүгү-делегейниң угаан-медерел кадыкшылының хүнүн 1992 чылдан эгелеп октябрь 10-да демдеглеп эрттирип турар.

11 октября

Ыраккы суурларда чаарттынган ном саңнары

Бо хүннерде Мөңгүн-Тайга кожууннуң Мугур-Аксы биле Бай-Тайга кожууннуң Кызыл-Даг суурларда амгы үении-биле септеп, чаарттынып дериттинген библиотекаларның ажыдыышкыны болуп эрткен.

11 октября

Уруглар эмнелгезиниң тудуу

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Россияның кадык камгалал сайыды Михаил Мурашко-биле видеохарылзаа таварыштыр республиканың уруглар эмнелгезиниң тудуунга хамааржыр айтырыгларны чугаалашкан.

11 октября

Тывада хөй-ниитиниң хайгаарал комиссиязының составын бадылаан

2023 чылдың январь 1-ден июль 1-ге чедир үе дургузунда Россия Федерацизының Хөй-ниитиниң хайгаарал комиссиязының составында болган өскерлиишкиннерниң дугайында...

09 октября

Ажыл-иштиң одуруунда

Бо кижи ужурашкан, чугаалашкан дораан-на, сагыш-сеткили оларга чайгаар-ла таарзынып, чоок таныжып, харын-даа мырыңай эп-найыралдыг апаар улус бистиң аравыска чоргулаар.

08 октября

Сонуургактарга

- Сахара хову кажан-бир шагда океан дүвүнге турган.

08 октября