Шагаан-Арыг хоорайда одалга сезонунга белеткел ажылдары график ёзугаар чоруп турар. Амгы үеде “ТЭК-4” башкарыкчы компанияның Шагаан-Арыг участогунуң даргазы Аян Кызыл-оолдуң дыңнатканы-биле, бо хүннерде одалга төвүнче кыжын одаар хөмүр сөөртүлгези үзүктел чок кээп эгелээн.
– Сентябрь 8-тиң байдалы-биле бистиң Шагаан-Арыгның одалга төвүнде курлавырда 40 муң 37 тонна хөмүр бар. Ол хире хөмүрнү одалга сезону эгелээрге, 50 тоннаны бир хүнде одаар болза, 80 хонукту шыдажыптар. Хөмүрнү Каа-Хемниң хөмүр-даш уургайындан график езугаар үзүктел чок сөөртүп турар. Хүннүң-не чүък сөөртүр бо улуг машиналар дажып тур. Бир машина-ла 25–30 тонна хөмүрнү сөөртүр.
Одалга сезонунда бис хоорайның албан организациялары болгаш социал объектилеринден аңгыда, чаагайжыды туттунган хөй аал чурттаар 62 бажыңны болгаш төп одалга системазында коштунган 278 черде бажыңнарны чылыг-биле хандырып турар бис. Кышка белеткеливис ажырбас. Чонувусту доңурбас бис.
Бо хүннерде ТЭК-4 башкарыкчы компанияның Шагаан-Арыг участогунда 114 кижи ажылдап турар. Акша-шалыңывыс үе-шаанда үнүп турар – деп, удуртукчу дыңнаткан.
КҮРҮНЕ СКЛАДЫ АЖЫЛДАП ЭГЕЛЭЭН
Шагаан-Арыг хоорайның хөмүр склады ооң мурнунда чылдарда хуу сайгарлыкчының холунга турган. Бо чылдың август айдан эгелеп ону “ТСП” күрүнениң унитарлыг бүдүрүлгезинче шилчиткен соонда, хөмүрнү ынаар сөөртүп эгелээнин Улуг-Хем кожууннуң чагырыкчызының амыдырал-хандырылга талазы-биле оралакчызы Буян Маскыр чугаалаан.
– Бо хүннерде Шагаан-Арыгның чонга садар хөмүр складында септелге ажылдары-биле чергелештир хөмүр сөөртүлгези база эгелей берген. Сентябрь 8-тиң байдалы-биле амдыызында ында 31 тонна хөмүр бар. Сентябрь айның төнчүзүнге чедир бо складтың девискээрин аайлаар, херим-кажаа болгаш хөмүр шыгжаар черни септээр ажылдарны доозар ужурлуг бис. Бо складче хөмүрнү Каа-Хемниң хөмүр уургайындан сөөртүр деп дугуржулганы кылган. Ону сөөртүр бир КамАЗ машина, бир чүдүрер трактор белен. Бо хөмүр склады ажылдап эгелээн соонда, чурттакчы чонга садар хөмүр талазы-биле нарын айтырыглар бо кыжын турбас дээрзинге идегеп турар бис – деп, чагырыкчының оралакчызы чугаалады.
ЧОНУ ДЭЭШ ЧАЗААВЫС АЖЫЛДАП ТУРАРЫ КӨСКҮ
Эрткен чылдан бээр кожууннарда хуу улус холунга турган ийик бе азы октаттынган турган хөмүр складтарын ТР-ниң Чазак Даргазы Владислав Ховалыгның даалгазы-биле оларны шуптузун септеп, күрүнениң өнчүзүнче шилчидип, ажыглалче киирип эгелээн. Ол хөмүр складтарын Тываның Чуртталга-хандырылга эргелелиниң даргазы Маадыр Көжервейге баштаткан бригада септеп кылып турар.
– Кожууннарда ажылдавайн турган, чамдыктары мырыңай октаттынып калган турган хөмүр складтарын күрүнеже шилчиткен соонда, ону септеп кылып турар бис. 2022 чылда 8 кожуунга хөмүр складтарын септээн бис. Бо чылын 5 кожуунга: Чөөн-Хемчиктиң Чадаанада, Сүт-Хөлдүң Суг-Аксында, Каа-Хемниң Сарыг-Септе, Бии-Хемниң Туранда кылдывыс. Ам бо 5 дугаары, Улуг-Хемниң Шагаан-Арыгда келгенивис бо. Хуу кижиниң холунга турган складты күрүнениң өнчүзүнче шилчидиптерге, иштики даштыкы ажылдарын, херим долгандыр тенниг сывырындак салыр, чырык бээр чагыларга лампалар азар, девискээрде чүү болуп турарын хайгаараар видеокамералар салыр дээш ажыл хөй. “ТСП” КУБ кончуг эки ажылды чорудуп эгелээн. Мээң хууда бодалым-дыр ийин. Хөй кожууннарга хөмүр складтарын септеп тургаш, көрүп эскерип чор мен. Тываның Чазаа, ооң Даргазы чонга ажыктыг дыка эки ажылды чорудуп турар деп чугаалаксаар-дыр мен. Ол складтарны хуу улустан алгаш, күрүнениң кылып каарга, чонга садар хөмүрнүң өртээ 1000–1500 рубль чедир чиигей бергенин улус чугаалажып турар боор чорду. Хөмүр складтарынга ажылдаар улус база “ТСП” КУБ-тан акша-шалыңныг болур деп билдим – деп, хөмүр складтарын септээр бригадаларның ажылын удуртуп турар Маадыр Көжервей чугаалаан.
К. МОНГУШ
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
«Шын» №68 2023 чылдың сентябрь 13
