Республикага ажыл чок хамаатыларның санын кызырып, чурттуң экономиктиг байдалын экижидер сорулга-биле чазак-чагырга янзы-бүрү программаларны ажылдап кылып турар. Оларның бирээзи ажыл чок болгаш орулгазы чурттаарының хемчээлинге чедишпес хамаатыларга күрүне деткимчезин көргүзери. Программаның кол сорулгазы – чоннуң чаагай амыдыралы. Күрүнеден алган деткимче акшазы-биле бодунуң хууда ажыл-херээн эгелеп алгаш, чедиишкинниг сайгарлыкчы болуп, өг-бүлезин азырап, ажы-төлүн «бут кырынга тургузар».
Ук программаның ачызында ажыл-агыйын шуудадып алган өг-бүлелерниң саны хүнден хүнче немежип олурары өөрүнчүг. Оларның бирээзи Сүт-Хөл кожууннуң төвү Суг-Аксы суурда амданныг хлеб быжырып турар пекарняга аалдап четтим.
Хлеб быжырар черни сонуургап чеде бээривиске, пекарняның ээзи
Аржаана Сандый хөөткен далганны хептерже каап, кидин түлүк ажылдаан тур. Баштайгы быжырган хлебтерни эскеш, полкада делгеп каан. Чаа эскен хлебтиң чыдының чаагайын, чаак суу сыстыр. Аржаана ажылдавышаан, мээң сонуургаан айтырыгларымга харыылап берди.
Аржаананың өскен-төрээн чери Суг-Аксы. Ол школа дооскан соонда, Владивосток хоорайга дээди эртемни чедип алгаш, экономист мергежилдиг чанып келген. Өөнүң ээзи Роман Сандый Кызыл кожуун чурттуг. Тус черде күдээ болуп келген.
2019 чылда, делегейге коронавирус аарыы чалгып турган үеде, Аржаананың чуртунче, Суг-Аксынче көжүп келгеннер. Ынчан тус черде хлебтиң чедишпезин эскергеш, хлеб – чоннуң чугула чеми деп чүүлдү билгеш, пекарня ажыдар деп бодал тыптып келген.
Саадаваанда 150 муң рубль-биле суур иштинден чер садып алгаш, пекарняның оран-савазын тудуп алганнар. Хлеб быжырарынга ажыглаар дериг-херексел чокта канчап хлеб быжырып эгелээр боор. Ынчан күрүнениң социал керээ программазының дугайында төрелдеринден дыңнааш, аңаа киржир деп шиитпирлээннер. Аныяктарның чоруу кончуг дүрген чогуй бээрге, деткимчеге алган акшазы-биле электри-биле ажылдаар далган булгаар улуг паштарны, хлеб хептерин база ажылды эгелээринге чугула херек дериг-херекселди четчелеп алганнар.
Бо пекарняның онзагай чүүлү болза, электри-биле изидер тускай шкафтарга эвес, а тууйбудан туткан печкада хлебти быжырып турар. От салгаш, ооң көзүнге быжырып каан хлебтиң кайы хире амданныын билбес кижи ховар боор. Өрээлдиң чартыын эжелеп алган турар кончуг улуг печканы Кызыл хоорайдан Орлан дээр мастерни чалааш, кылдырып алганнар. Печкаже хары угда 54 хлеб кире бээр-даа болза, олар 48-теп быжырып турар. Даң бажындан эгелээш, кежээге чедир 300 ажыг хлебти быжырып четтигиптерлер. Быжырып алган хлевин аъш-чем садыгларынче дугуржулга езугаар чедирип, садып-саарып турарлар.
Аныяк өг-бүле пекарнязының хериминиң иштинге боттарынга чурттаар оран-сава тудуп алырын, булочка, батон дээн ышкаш далган кылыгларын быжырып, ажылын калбартырын планнап турар.
Сандыйларның өг-бүлези 4 биле 2 харлыг ийи оолдуг. Олар «Дииңчигеш» уруглар садында барып турарлар. Өг-бүлезинге социал керээ программазы улуг деткимче болганын Аржаана чугаалааш, өөрүп четтиргенин илеретти.
Ажыл-ишти бичии-ле саададып турар чүүл бар дээрзин база чажырбады. Ол дээрге далган булгаар электрилиг улуг паштарны ажыглаарынга 3 фазалыг электриниң хереги. Ынчангаш хлеб далганын хол-биле булгап турар. Бир эвес электри чырыын шиитпирлептер болза, быжырар хлевиниң сан-түңү көвүдей бээр дээрзи билдингир. Ук айтырыгны шиитпирлээри-биле дилег билдириишкинни чогуур албан-черинче киирген.
Чаңгыс чер чурттугларын амданныг чаагай хлеб-биле хандырып турар Сандыйларның электри айтырыы дарый шиитпирлеттинип, пекарнязы чогуур байдалга ажылдай бээр дээрзинге идегел бар.
/ Айдың ОНДАР.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
"Шын" №25 2023 чылдың апрель 8
#Шынсолун #Тыва #Социаладыр #Социалкерээ #Сүт_Хөл #Суг_Аксы
