Декабрь 4–6 хүннеринде Кызылга республиканың театр коллективтериниң аразынга фестиваль-мөөрей болуп эртер. Аңаа уругларның болгаш улуг улустуң театр бөлүктери кээп киржир. Хемчегни Республиканың улусчу чогаадылга болгаш дыштанылга төвү ТР-ниң Культура яамызының деткимчези-биле эрттирип турар.
Россияда социал театрлар 2010 чылдан тура сайзырап эгелээн. Ооң кол утка- зы – ниитилелде чидиг социал айтырыгларны шиилерге көргүзери база шииге ойнакчы кылдыр кадыының байдалы кызыгаарлыг, амыдыралы берге байдалдыг өг-бүлелерниң кежигүннери, профилактика субъектилериниң янзы-бүрү учетта турар уругларны болгаш улуг улусту киириштирери. Социал театр деп чаа угланыышкынны Тывага сайзырадыры-биле ук фестивальды күрүнениң чагыы езугаар бир дугаар эрттирип турар. «Хуулгаазын көрүш» фестиваль-мөөрейниң кол сорулгазы – театрның чаа хевирлерин киирери, социал болгаш өг-бүле театрларын тургузары, кадык чуртталганы суртаалдаары, асоциалдыг чоруктарны болдурбазы, хөй ажы-төлдүг, берге байдалдыг өг-бүлелерни уран чүүлге хаара тудары, бот-тывынгыр артистерниң, тургузукчу режиссерларның болгаш драматургтарның чогаадыкчы ажылын деткиири.
Декабрь эгезинде болур социал театрлар аразынга республика чергелиг «Хуулгаазын көрүш» фестиваль-мөөрейиниң бо хүннерде кожуун чергелиг чадалары адакталган. Түңнел чадазында улуг улустуң болгаш уругларның киржилгези-биле 17 шиини көргүзер. Декабрь 4-те Тываның ойнаар-кыстар театрынга дал дүъштен эгелеп, бичии көрүкчү чаңгыс билет-биле тос аңгы шиини көөр аргалыг болур. Оларның аразында ойнаар-кыстар шиизи, тоол, хөгжүмнүг шии болгаш драма бар. Мөңгүн-Тайга кожуундан Мугур-Аксы суурнуң школазының театр бөлүү «Төтчеглекчилерни шүүгүге онааны» деп драманы онлайн хевирге киириштирип турар. А Кызылга ойнаар-кыстар театрынга Чөөн-Хемчиктен «Чырыткы» театр бөлүү «Балыкчы Багай-оол» деп ойнаар-кыстарлыг тоолду, Чаа-Хөлдүң Ак-Туругдан «Золушка» бөлгүмү «Санап билир Чуларак» деп хөгжүмнүг драманы, Сүт-Хөлдүң Сарыглар Семен аттыг улусчу театрның бичии бөлүү «Байырлыг, чоога!» деп драманы, ол-ла кожуундан «Шыянам» бөлүү «Алдын ивиниң дугайында тоожу» деп драманы, Өвүр кожуундан бичии ойнакчылар ненец улустуң тоолунга үндезилээн «Хек куш» деп тоолун, Каа-Хемниң Сарыг-Септен «Овация» бичии көрүкчүнүң театры «Кызыл бөртчүгеш» деп комедиязын, ол-ла суурдан үлегерлиг «Оле Лукойе» театр коллективи «Октаргайның кезиндилери» деп тоолун база Чеди-Хөлдүң Хову-Аксы школазының «Артхаус» бөлүү «Чиполлино болгаш хөглүг компания» деп тоолун көргүзерлер.
Декабрь 5-те 13.00 шакта база декабрь 6-да 14.00 шакта Улусчу чогаадылга бажыңынга улуг улустуң бот-тывынгыр театр коллективтери шиилерин көргүзер. Оларның аразында Таңды кожууннуң драма театры «Кызагдаткан ынакшыл» деп драмазын, Өвүрнүң «Челээш» театр бөлгүмү «Ийи чагаа, ийи көге-буга» деп комедиязын, Барыын-Хемчиктиң Эрги-Барлык суурнуң улусчу театры «Балыкчы Багай-оол» деп хуулгаазын драмазын, Кызыл кожууннуң «Радуга» театр бөлгүмү «Элезинниң капитаннары» деп романга үндезилээн «Генералдар» деп хөгжүмнүг драмазын, Бай-Тайга кожууннуң Культура бажыңының «Ойнаалам, че!» деп театр бөлгүмү «Ах, чаражын!» деп комедиязын, Мөңгүн-Тайганың муниципалдыг театры «Душтук» деп комедиязын, О. Дамба-Хуурактың күрүне чагыын ёзугаар бижээни «17 дугаар пациент» деп пьесазынга үндезилээн драманы Мөңгүн-Тайгадан «Челээш» бөлгүмү болгаш Чеди-Хөлден «Өлчей» театр студиязы көргүзерлер.
Фестиваль-мөөрейниң түңнелинде, алдын, мөңгүн болгаш хүлер шаңналдарны тергиин театр бөлүктеринге тыпсыр. Оон аңгыда, хууда сес аңгы режиссёр ажыл, үн каасталгазы, эр, кыс кол рольдар, сценография, пластиктиг шиитпир, эр, кыс ийиги чергениң рольдары деп шаңналдарның эдилекчилерин база илередир. Декабрь 4–6-да болур шиилерни 14-тен 22 харга чедир элээдилер Пушкин картазы-биле көрүп болур аргалыг.
Улусчу чогаадылга болгаш дыштанылга төвүнүң парлалга албаны.
“Шын” №92 2023 чылдың декабрь 2
