Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Москвага ажыл-агый аайы-биле сургакчылаашкын үезинде Россияның юстиция сайыды Константин Чуйченко-биле ужуражып, Кызыл чоок-кавы девискээринге түр үениң хоругдал чери биле колония тудуун тударының дугайында ооң мурнунда дугурушкан айтырыын база катап көдүрген.
Бо чылдың январьда Владислав Ховалыг федералдыг сайыт-биле ужуражылгада ол айтырыгны бир дугаар көдүрген, мартта Чуйченко Тывага кээп чорда, амгы үениинге дүүшкен кеземче колониязын тудуп болур участокту кады көрүп чораанын сагындыраал.
"Бо ажыл ийи сорулгалыг: республиканың төвүнде болгаш эрик кезээнде эки черлерни амгы үениң чуртталга тудуунга хостап, амгы үениң негелделеринге дүүшкен кеземче албан черин тудуп киирер" – деп, Владислав Ховалыг социал четкилерде бодунуң блогунга сагындырган.
Тываның Баштыңы мооң мурнунда Кызылдың шуут-ла төвүнде турар 1 дугаар кеземче колониязы-биле СИЗО тудуун республиканың төп кезээнден ырадыр тударының айтырыын көдүрген. Константин Чуйченко кеземче-хоругдал система албан черин хоорайның чуртталга шөлүнден дашкаар девискээрже көжүрери чугула дээрзинге чүгле чөпшээрешкен эвес, а колония биле истелге изолятору турар черни көргеш, элээн каш боттуг арга-сүмелерни берген.
Республиканың эдип-чазалга албан чериниң чаа оран-савазын Кызыл кожуун девискээринге, Сукпак суурнуң чанынга тудар. РФ-тиң Юстиция яамызының удуртукчузунуң сүмелээни-биле ФСИН объектизи улуг орук чоогунга турар. Ол тудугнуң ниити чорудуун, транспорт аргыжылгазын чиигедип, ол ышкаш ажылдакчыларның ажылдаарынга болгаш шииттирген кижилерниң төрелдериниң аай-дедир чоруурунга таарымчалыг байдалды тургузуп, элээн каш айтырыгларны шиитпирлээр. Кеземче-күүселде системазының шупту албан черлерин: истелге изоляторун, хосталгазын казыттырганда, кеземче херээ эрттирер албан черин, эдип-чазаар ажылдарга кеземче эрттирер кылдыр шииттиргеннерге эдип-чазалга төвүн чаңгыс черге чыгган келир үениң объектизи үезинде болгаш шын шиитпир деп К. Чуйченко демдеглээн.
ФСИН-ниң чаа объектизин тудуптарга, ИК-1 биле СИЗО-ну хоорайдан дашкаар көжүрер. Баштай тудугну 2030 чылда эгелээр хуусаа айыттынган турган, ындыг болзажок Тываның Баштыңы хуусааны бээрледирин – келир 2025 чылда объектиниң төлевилелин кылгаш, 2027 чылда тудуп эгелээр саналды РФ-тиң юстиция сайыдынга киирген. Ынчап кээрге бо чоокку чылдарда Кызылдың төп кезээн хоорайның чуртталга болгаш социал объектилерин амгы үении-биле чоокку чылдарда тудар кылдыр хостаар.
А. МОНГУШ.
“Шын” №87 2024 чылдың ноябрь 13