Тожу кожуунда Дээр-Туруг хөлдүӊ чоогунга Хакасияныӊ аӊчылары адыг боолап алган. Олчазыныӊ эъдин ажыглаарыныӊ мурнунда хынадыр деп шиитпирлээш, Абаканныӊ ветеринария лабораториязынга адыг эъдин июнь 28-те чедирген.
Мажаалайныӊ эъдинде трихинелл деп хоралыг курт бар болган. Ол – айыылдыг аарыг тывылдырар курт.
Трихинеллезту илереткени-биле холбаштыр Тожунуӊ Дээр-Туруг хөлүнүӊ девискээринге кызыгаарлаашкын хемчеглерин Тыва Республиканыӊ ветеринария албаны доктааткан. Ооӊ дугайында ук албан чериниӊ 57 дугаарлыг дужаалы 2023 чылдыӊ июль 29-та үнген. Халдавырлыг аарыглыг эътти өрттедип узуткаан.
Трихинеллез – шупту дириг амытаннарга болгаш кижилерге айыылдыг аарыг. Оон черлик болгаш азырал хаваннар, адыглар, морзуктар аарыыр. Бир эвес бир аӊныӊ эъдинде гельминт-трихинелла деп чиӊге курт бар болза, ооӊ эъдин чигген араатан база аарый бээр. Ол – кончуг халдавырлыг курт. Өске амытанныӊ хырнынче кирген соонда, 5–6 хонук болганда ижин-хырынга өзүп көвүдей бээр. Ону чүгле микроскопка көрүп болур. Мага-боттуӊ ханы-биле кады дамчып чоруй, коӊ эът, сиир аразынга өзүп көвүдээр.
Трихинелл деп курт муӊгаш шил иштинге 30 хире чылдар дургузунда дириг хевээр турар. Ындыг эътти алды шак дургузунда хайындырарга-даа, ыштаарга-даа, дузаарга-даа, доӊурарга-даа, ол курт белен өлбес болган. Халдавырлыг аарыглыг эътти албан узуткаарыныӊ ужуру ында.
Бир эвес кижи трихинелл курттуг аӊ эъдин билбейн чиптер болза, тыныш органнары, төп нерв болгаш чүрек-дамыр системазы аарып болур. Ындыг аарыгныӊ кедерээнинден кижи инвалид апаар чыгыы. Ол аарыгдан кижи чок апарган таварылгалар база бар.
Республиканыӊ аӊчылары боттарыныӊ олчазыныӊ эъдин черге аайлап алган соонда, аӊаа чүнү-даа арттырбайн чурум ёзугаар өрттедир ужурлуг. Ал-бодун, чоок кижилерин баш бурунгаар камгалаары-биле черлик дириг амытаннарныӊ (адыг, черлик хаван, морзук) эъдин ветеринария албан черлеринге ыяап-ла хынадыр дээрзин РФ-тиң Тыва, Хакас республикалар, Кемерово область — Кузбасс талазы-биле көдээ ажыл-агый хайгааралыныӊ эргелели аӊчыларны кичээндирип, дыӊнадып турар.
Р. ДЕМЧИК белеткээн.