Тывада «Самбону – школаларже» төлевилел-биле ажыттынган спортчу клубтарда белеткенип турар бичии мөгелерниң саны 342 кижи четкен. Кажан республика үш чыл бурунгаар Бүгү-российжи төлевилелче каттыжып кирип турда, оларның саны 100 кижи турган. ТР-ниң Өөредилге яамызы 2023 чылды түңнеп тура, Тывада школачы самбо хөгжүлдезиниң дугайында чугаалаан.
Россияның национал чоргааралы болур самбоже бичии оолдарны хаара тудар саналды 2010 чылда Москваның школалары идип үндүргенин сагындыраал. Өске регионнарның школаларынга аңгы кичээл кылдыр самбо клубтарын ажыдар арга-дуржулганы нептередир дээн инициативаны Президент В. Путин деткээн. Секцияга аңгылаан шактыг школа хүрештиң кандыг-даа хевирин шилип алырын саналдаан турган.
2020 чылда Кызылдың 16 дугаар школазы самбо секциязын ажыдып, «Самбо- ну – школаже» деп төлевилелге бир дугаар каттышкан. Үш чыл дургузунда республиканың 8 школазы шимчээшкинге каттыжып, немелде өөредилге программазынче самбону киирген. Солчур, Хемчик, Сайлыг, Хову-Аксы, Дөң-Терезин суурларның, Чадаананың 4 дугаар база Шагаан-Арыг хоорайның ийи школазы оларның санында. Төлевилелге идепкейлиг киржип турган 7 школа программа күүселдези-биле маргылдааларга киржип, дериг-херекселдер хандырылгазын ап, тренерлер өөредилгезинге киришкен. Төлевилелдиң шупту киржикчилери Тываның Чазаандан база регионалдыг самбо федерациязындан деткимчени алган.
Школачы самбо төлевилели бедик класстың спортчуларын белеткээр сорулга салбаан-даа болза, 1-ден 11 класстың өөреникчилеринден клубтарда кээп турар 342 кижиниң 19-зу 1–3 разрядтың, 8 кижи Россияның спорт мастеринге кандидаттың нормаларын күүсеткен. Самбо секциязынче бодунга идегелди оттуруп, социал адаптацияны эртеринге дуза кылдыр «берге» уругларны хаара тутканын демдеглезе чогуур.
Бо чоокку үеде школа назыны четпээн уругларны база хаара тудар деп турарын ТР-ниң Өөредилге яамызы дыңнаткан. Ындыг чижектер бар, Ак-Довурак хоорайда Уругларның чогаадылга бажыңында самбо секциязында школачылар-биле деңге уруглар садтарындан 12 чаштар барып турар.
А. МОНГУШ.
Чурукту интернеттен алган.
“Шын” №9 2023 чылдың февраль 7