Республикага октябрь 20–21 хүннеринде Эртем шуулганы болуп эрткен. Шуулганны Кызыл хоорайда Аныяктар өргээзинге «Тергиин аныяк эртемден–2022» деп мөөрей-биле ажыткан.
«Бо мөөрейге 30 ажыг аныяк эртем шинчилекчилери ажылдарын киириштирер күзелин илереткен. Мөөрейниң бирги чадазында 20 киржикчиниң ажылдары тергиидээн. Олар 3 аңгы угланыышкынныг: физика-техниктиг, бойдус-медицина болгаш гуманитарлыг эртем төлевилелдерин таныштырган. Бо мөөрейни аныяк шинчилекчилерни деткиир болгаш эртем аргаларын идепкейжидер сорулга-биле эрттирип турар. Төлевилелдер солун боорундан аңгыда, ажыктыг база болуп турар» — деп, Тываның эртем талазы-биле агентилелиниң директорунуң оралакчызы Оюмаа Чыпсымаа чугаалаан.
Эртем шуулганының үезинде «Наука 0+» деп фестиваль база болган. Аңаа эртем, бизнес болгаш индустрияның кады ажылдажылгазынче угланган төлевилелдер болгаш технологиялар ярмарказын организастаан.
2021 чылдың медээзи-биле, республикада 296 эртем кандидады болгаш 38 доктор бар. 35 хар четпээн аныяк эртемденнерниң саны 10 хуузундан эвээш. Ынчап кээрге Республиканың эртем талазы-биле агентилелиниң мурнунда эртем болгаш технологияларже аныяк шинчилекчилерни хаара тудар сорулга салдынган.
2022 чылдың апрель 29-та Россия Федерациязының Президентизи Владимир Путинниң чарлааны Эртем болгаш технологияларның он чылдаанының иштинде бо республика чергелиг шуулганны эрттирип турар.
Шуулган үезинде фестиваль-биле чергелештир Тываның Чазак бажыңынга Эртем болгаш эртем-технологиялар политиказының талазы-биле Чөвүлел хуралы база болган.
Республиканың Эртем талазы-биле агентилелдиң директору Алена Стороженко шинчилээр болгаш чогаадып кылыр талазы-биле ажылдарга салым-чаяанныг аныяктарны хаара тударын демдеглээн: «Эртем болгаш технологияларның он чылдаанын чарлаан Президентиниң Чарлыында ол сорулганы салган. Ооң-биле холбаштыр, ону аңгы айтырыг кылдыр үндүрерин шиитпирлээн бис, чүге дээрге республикада ындыг система черле ажылдап турар. Ол ышкаш бизнес, эрге-чагырга, муниципалитеттер болгаш эртемденнерниң хереглелдерин илередип болур чагыкчылар аразынга чугааны шуудадыры чугула».
Шуулганның түңнелинде Аныяктар өргээзиниң даш ном саңы — стеларийинге Тываның Чазааның болгаш Күрүне Эрмитажының аразынга Дугуржулгага ат салыр езулал болган.
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Күрүне Эрмитажының директору, төөгү эртемнериниң доктору, профессор Михаил Пиотровский база ооң оралакчызы, төөгү эртемнериниң доктору Георгий Вадимович Вилинбахов-биле видео-харылзаа таварыштыр амыр-менди солушканнар. Михаил Пиотровский Тывада эртип турар Эртем шуулганынга киржип шыдаваанын хараадап чугаалааш, Эрмитажтың эртем ажылдакчылары, археологтары онзагай «Аржаан-1», бо чылын чаа ажыттынган «Чиңге-Тей-1» базырыктарындан казып тыпкан археологтуг тывыштарны шинчилээр, чаарты кылыр, камгалап-кадагалаар ажылдарда киржип турарын демдеглээн. Мындыг бедик деңнелде Дугуржулгага ат салыр езулалга киржип турарынга өөрүп турарын чугаалаан.
Делегейде эң-не ат-сураглыг музей-биле кады ажылдаары бистиң республикага ат-алдар-дыр дээрзин Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг демдеглээн: «Эрмитажтың эртемден-археологтары хөй чылдар дургузунда Тываның девискээринге, берге байдалдарга, ак сеткилдиг ажылы-биле, археологияга бердингенин көргүскеннер. «Аржаан-1» базырыктарындан тыпкан үнелеп четпес тывыштары оларның ажылының бадыткалы-дыр».
Ол ышкаш Тываның Баштыңы Мурнуу Сибирь экспедициязының киржикчилеринге, Константин Чугуновка өөрүп четтиргенин илереткен: «Сентябрь айның эгезинде Константин Владимирович-биле сезонну түңнеп үндүрген бис. Чаа ажыдыышкын – «Чиңге-Тей-1» базырыындан тывылган скиф үезиниң ызыгуурлуг дайынчызының хөөрү өөрүшкүнү сөңнээн».
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг биле Күрүне Эрмитажының директору Михаил Пиотровский Дугуржулгага атты салганнар.
Бистиң корр.
Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруктары.
