Ол дугайында Таңдының кожуун чагырыкчызының тудуг болгаш амыдырал-хандырылга талазы-биле оралакчызы Эмер-оол Сат дыңнаткан:
— Чурттакчы чонну одаар хөмүр-биле хандырары — бирги чергениң айтырыы. Бай-Хаакта хөмүр склады 2022 чылга чедир кожууун чагыргазының балансызынга турда, ону хууда сайгарлыкчыларга арендага дужаап турган. Эрткен чылын хөмүр складын күрүнениң өнчүзү кылдыр шилчиткен соонда, хөмүр сөөртүлгезиниң айтырыы чиигээн. Ол үеден тура “ТСП” КУБ хөмүр сөөртүлгезин үзүктел чок чорудуп турар. Ол ышкаш хөмүр складының девискээринде электроннуг деңзини салган, чаа КамАЗ машинаны саткаш, чонга хөмүрнү чедирип берип турар.
Бо хүнде складта 105 тонна хөмүр дүжүртүнген. Эрткен чылын чонга хөмүр складындан 6200 тоннаны үндүр саткан. Бир тоннада одаар хөмүрнүң өртээ 3748 рубль. Чүдүрери — халас, чедирери – төлевирлиг. Ооң хемчээли суурлар аразының ыраандан хамааржыр. Чижээ, Бай-Хаак иштинге чедиргени дээш 100 рубль, Сосновкаже — 150 рубль. Таңды кожуун чараш бойдус чурумалдыг тайга эдээ черде турар. Ооң чурттакчылары кыжын хөмүр ыжын эвээжедир сорулга-биле бажыңнарын колдуунда ыяш-биле одаарын кызыдып турар. Ындыг-даа болза, Тывада болуп турар 45 градус чеде бээр кышкы сооктарда, чүгле хөмүр дузазы-биле бажыңнарны чылыдыр одаар апаар. Ынчангаш кышка белеткел – хөмүрнү үе-шаанда дүжүрүп алыры чугула – деп, Эмер-оол Сат чугаалаан.
К. Монгуш.
Ада Тюлюштүң тырттырган чуруктары.