«Экология» национал төлевилелдиң «Арыг агаар» федералдыг төлевилели-биле агаарже хоралыг бүдүмелдерни үндүрүп турарын өйлээр дуржулга-биле шинчилел ажылдары сентябрьның 1-ден Кызылда эгелээн.
Бөгүн регионалдыг Арга-арыг ажыл-агый яамызының ажылдакчылары «Арыг агаар» федералдыг төлевилел офизинден куратор база Бүгү-россияның долгандыр хүрээлел камгалаар эртем-шинчилел институдунуң специалистери шинчилелге чугула херек кол материалдар чыылдазынче кирген. Патрис Лумумба аттыг Россияның Улустарның найыралы университеттиң специалистери Магистральная кудумчузунуң улуг шимчээшкинниг ийи участоктарында автотранспорт агымының каш янзы шинчилел ажылын чорудуп эгелээн.
Тываның эрге-чагыргазының күжениишкинниг ажылының ачызында республиканың найысылалының агаарының шынарын экижидеринге чугула негеттинип турар Россияның 29 хоорайларының санынче киргенин сагындыраалы. Россияның Президентизи Владимир Путинниң даалгазы езугаар, 2030 чылга чедир ол хоорайларның агаарын хирлендирген ыштар ийи катап эвээжээрин чедип алыр ужурлуг.
Чоруттунган шинчилел ажылдарының түңнелинде тус черниң чурттакчы чонунуң кадыкшылынга хора чедирип турар агаарның кайы хире хирлии тода билдинер. Специалистер агаарның кайыын хирленип, кайы хире чүдереп турарын илередип тодарадыр.
Экспериментини чорударының бадылаттынган чадалары езугаар, 2023 чылдың сентябрь 1-ден 2024 чылдың июнь 15-ке чедир эртемденнер агаарда ыштың ниити хоралыг бүдүмелдериниң санаашкынын кылып, оон дараазында чартык чылда, тодаргайлаарга, 2024 чылдың төнчүзүнде чурттакчы чоннуң кадыынга ооң хоразын санап үндүрер.
2025 чылдың бирги чартыында агаарны хирлендирип турар объектилерниң даңзызын тургузуп, ону болдурбас дээш кылып чорудар хемчеглерниң даңзызын тургузар. Агаар хирлендирер бүдүмелдерни эвээжедир талазы-биле комплекстиг планнарны октябрьга чедир белеткээш, бадыладыр, ооң күүселдезинче кирер.
Кызыл хоорайга комплекстиг планче киирер хемчеглерден аңгыда, хоорай девискээринде биче котельнаяларны хаары, хөмүр одаар хуу секторларны одалганың өске хевирлеринче шилчидери көрдүнген. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг сентябрь 6-да социал четкилерге эрткен дорт дамчыдылга үезинде чүгле чырык-биле одалга эвес, а газ база бооп болурун чугаалаан. Бо хүннерде чогуур экономика-техниктиг үндезиннерни белеткээри дооступ турар, а октябрьда регионнуң Чазаа «Газпром» компания-биле келир үеде газ шыгжаар черни долгандыр инфраструктураны тудар айтырыгны чугаалажып көөр.
Тываның Чазааның парлалга албаны.