“Ыттар хоойлузу”
Чоннуң ажыл-ижинге, амыдырал-чуртталгазынга ындыг-ла кончуг чугула-даа эвес, харын-даа мырыңай чиктиг шиитпирлерни бистиң чуртувустуң дээди удуртулга органнары хүлээп ап турганы билдингир-ле болгай. Чижээлээрге, эзириктер сергедир черлерни хаап, эзирик кижилерни эмнелгелерге аппарып сергедир дээн шиитпир ышкаш
Чурттакчы чоннуң аразынга “Ыттар хоойлузу” деп ат-биле сурагжый берген Россия Федерациязының “Дириг амытаннарга харыысалгалыг хамаарылга дугайында” хоойлузунга өскерилгелерни кииреринге хамаарыштыр Күрүне Думазының депутаттарының аразында чугаа-соот российжи хамаатыларның амыдырал-чуртталгазынга кончуг чугула хоойлу төлевилелдерин сайгарарындан-даа артык узамдыккан турар.
Россияның хоорай, суурларында бөлүк-бөлүү-биле тояап, кижилерни өлүр ызырып кааптар апарган ыттарның санын кызырар дээш кандыг шиитпирлиг хемчеглерни алыры хоойлу ёзугаар ам-даа чиге тодараттынмаан.
Тояанчы ыттарны тудуп, азыраарынга тускайлаан бюджет акшазындан боттарынга ажык-кончаа үндүрүп алыр сорулгалыг күштүг коррупционер бөлүк черликсирээн ыттарның саны көвүдээринге сонуургалдыг болуп турар деп бижимелдер социал четкилерде көстүп келгилээн.
РФ-тиң “Дириг амытаннарга харыысалгалыг хамаарылга дугайында” хоойлузунуң негелделерин күүсетпээни, тодаргайлаарга, тояанчы ыттарны тутпаан, тускай черлерге азыраваан болгаш кадыы эки ыттарны хоорай, суурларже салып үндүрбээн дээш, чогуур албан-дужаалдыг даргаларга 200 муң рубль чедир түңнүг акша торгаалын онаарын, бир эвес ыттар кудумчуга кижини ызырып азы өлүрүп кааптар болза, кеземче херээн онаарын Күрдуманың чамдык депутаттары саналдап турар.
Мындыг янзылыг хемчеглер “ыттар айтырыындан” кончаа үндүрүп алыр коррупционер бөлүктерниң туружун улам быжыглаар деп черликсирээн ыттарны чок кылып, оларның санын кызырарының талалакчылары санап турар.
📢Бүгү-делегейниң валюта фондузунуң сан-чурагайлары
Кайы-даа чурттуң экономиказының эң кол көргүзүү – чурт иштинге бүдүрген продукцияның ниити хемчээли. Ол дээрге чүгле продукция бүдүргени эвес, ачы-дуза чедирилгези дээш өске-даа көргүзүглер-дир. Чурт иштинге продукция бүдүрүлгезиниң көвүдээри – экономиканың күштелгениниң херечизи.
2021 чылда аңгы-аңгы чурттарның иштинге бүдүрген продукцияның хемчээлин Бүгү-делегейниң валюта фондузу 2022 чылда парлап үндүрген.
Мурнуу Кореяның чурт иштинге бүдүрген продукциязының ниити хемчээли – 1.8 трлн доллар. Бо чурт электроника барааннарын, телевидение продукциязын болгаш автомобильдерни эң хөй бүдүрүп үндүрген. Мурнуу Кореяның экономиказын кошкадып турар чүүл – кырган кижилерниң көвүдээни, аныяктарның эвээжээни.
Россия Федерациязының иштинге бүдүрген продукцияның ниити хемчээли – 1.6 трлн доллар. Экономиказы кидин-не сайзырап турар күрүнелерге Россия хамааржыр. Бизнеске болгаш чурттакчы чонга күрүне деткимче көргүзүп келгениниң ачызында чурт иштиниң продукциязының ниити хемчээли 2020 чылда 1.46 трлн доллар турганындан 2021 чылда 1.6 трлн доллар чедир көвүдээн. 2022 чылда Россияга бүдүрген продукцияның ниити хемчээли 2,8 хууга көвүдээр деп эксперттер санап каан.
Канада – 2 трлн доллар. Бо чуртка бүдүрген продукцияны колдуунда кожа-хелбээ Американың Каттышкан Штаттары садып ап турар.
Франция – 2.9 трлн доллар, Индия – 2.9 трлн доллар, Великобритания – 3.1 трлн доллар, Германия – 4.2 трлн доллар, Япония – 5.1 трлн доллар.
Кыдаттың чурт иштинге бүдүрген продукциязының ниити хемчээли 2021 чылда – 16.9 трлн доллар. 2020 чылда – 14,8 трлн доллар турган. Делегейде эң күштүг экономикаларның бирээзи. Кыдаттың экономиказының кошкак талазы (Мурнуу Корея, Япония, Германия ышкаш сайзыраңгай чурттарда дег) чурттакчыларының аразында улуг назы-харлыг кижилерниң хөйү, күрүне экономиказы күштүг-даа болза, чурттакчы чонунуң социал деңнелиниң чавызы.
Американың Каттышкан Штаттарының 2021 чылда чурт иштинге бүдүрген продукциязының ниити хемчээли – 22.9 трлн доллар.
📢Коммунистерниң саналы
Донецк биле Луганск улус республикаларны хамаарышпас күрүнелер кылдыр хүлээп көөрүнүң дугайында Россия Федерациязының Коммунистиг партиязының Күрүне Думазында фракциязының Россияның Президентизи Владимир Путинге кыйгырыын Күрүне Думазы деткээш, ол кыйгырыгны күрүнениң баштыңынче чоруткан.
Коммунистерниң кыйгырыынга хамаарыштыр дараазында бодалын Владимир Путин илереткен: Донецк болгаш Луганск республикаларның айтырыын Минск дугуржулгазының кызыгаарынга шиитпирлээни дээре, чүге дээрге бо дугуржулга арга-хоргалары ам-даа долузу-биле ажыглаттынмаан.
Россияның Президентизи Владимир Путинниң ындыг хамаарылгазын политиктиг хайгааракчылар бодамчалыг туруш деп тайылбырлааннар. Минск дугуржулгазын хажык чокка сагыырын Россия негеп тургаш, Донецк болгаш Луганск республикаларны хамаарышпас күрүнелер кылдыр хүлээп көөрү Россия боду Минск дугуржулгазын үрээни болур апаар.
Коммунистерниң кыйгырыынга тодаргай дорт харыыны Владимир Путин бээр апаар, чүге дээрге Донецк болгаш Луганск республикаларны хамаарышпас күрүнелер кылдыр хүлээп көөр дугайында кыйгырыг анаа-ла тыпты бербес деп медээлер даштыкы күрүнелерниң массалыг информация чепсектеринде көстүп келгилээн.
📢Казахстанда хөлзээшкиннер
Январь айда Казахстанның Алма-Ата болгаш өске-даа чамдык хоорайларынга болуп эрткен массалыг хөлзээшкиннер үезинде туттуруп хоругдаттырган аныяк оолдар, уругларны хоругдал черлеринден хостаарын негээн митинг Мангистауск областың Жанаозен дээш өске-даа элээн каш хоорайларга болган. Оларның хөй кезии террористер эвес, чуртта бөлүк кижилерниң политиктиг болгаш экономиктиг тергиидээшкиннеринге удурланган аныяктар-дыр деп, митингиниң киржикчилери чугаалап, чурттакчы чоннуң ядаргай социал байдалын экижидер талазы-биле хемчеглерни ап чорударын эрге-чагыргадан негеп турганнар.
Казахстанда ниитилел-политиктиг байдал нарын болуп артпышаанын ол митинг көргүскен. Чоннуң хөлзээшкиннериниң дойлуп үнүп турарының бир чылдагааны Казахстанда бай болгаш ядыы кижилерниң аразында социал ылгалдың чидигленгени деп политиктиг хайгааракчылар санап турар.
Россияның информация агентилелдериниң ажык медээлеринден
Шаңгыр-оол МОНГУШ белеткээн.
