Дээрден баткан Соок-Ирей

31 декабря 2021

48

Бистиң республикада Росгвардия дээрге буянның, сагыш човаачал чоруктуң болгаш эриг сеткилдиң демдээ болур. Мындыг чергелиг деңнелгелер регионнуң социал четкилеринде хөйү-биле салдынган. Ооң чылдагааны көңгүс бөдүүн – Росгвардияның Тывада девискээр органы республиканың социал амыдыралынга идепкейлии-биле киржип турар.

Ук албан чериниң чорудуп турары акцияларының сөөлгү түңнелдери ону бадыткаар. Ооң иштинге Росгвардияның шериг хүлээлгелиглери болгаш ажылдакчылары чээрби ажыг ачы-буян ужуражылгаларын эрттирип, аңаа беш чүс хире уругларны хаара туткан.

Росгвардияның Тывада ведомстводан дашкаар камгалал чери “Чылыың-биле үлеш” деп регион акциязының кыйгызынга катчып, назыдап-кырааннар болгаш инвалидтер бажыңынга дузаны көргүзүп, төпчүткен одалгазы чок албан черинге хөмүрнү дүжүрүп берген.

– Кырган-ачалар болгаш кырган-аваларга канчаар дузалажып болурун дыка үр боданып келдивис. Түңнелинде чылыгның үндезининиң бодун белекке бергени дээре деп шиитпирледивис. Шаавыс-биле дузавыс бажың-интернатты соок хүннерде чылдыр болзун. Нызыдап кыраан кижилер аныяк салгалдың оларга кичээңгейин, сагыш човаашкынын билген турар ужурлуг. Чаа чылдың бүдүүзүнде ындыг хамаарылга чүүден артык чугула – деп, Кызыл хоорайның талазы-биле ведомстводан дашкаар камгалал чериниң ажылдакчызы полицияның сержантызы Валентин Сеңгии бодунуң бодалын үлешкен.

Камгалал чериниң Бии-Хемде салбырының корум-чурум камгалакчылары дөрт ажы-төлдүг Алим Шойдак биле Олеся Кыргыстың өг-бүлезинге чылыг бөрттерни, хол хаптарын сөңнээннер. Амыдыралдың кадыг-бергелери турзажок, ада-иениң холу салдынмаан, кайызы-даа Найырал сумузунуң фермазында ажылдап турарлар, а оларның уруглары школада эки өөредилгези-биле ада-иезин өөртүп турарлар.

– Бо өг-бүлени шагдан бээр таныыр бис, оларның уруг-дарыы бистиң караавыска өзүп келдилер. Чижээлээрге, ындыг кончуг ырак эвесте көңгүс чаш турган Айхаан ам 11 класста-дыр. Оларга дузалажырын, деткиирин үргүлчү кызыдып турар бис. Бөгүн бис уругларга чүгле чылыг хептен аңгыда, изюм-чигирлиг келдивис, чүге дизе Чаа чыл эргинде соктанып келген-дир. Чаш уруг бүрүзү оон бир-ле хуулгаазын чүүлдү манап турар болгай – деп, Росгвардияның ведомстводан дашкаар камгалал чериниң Бии-Хемде салбырының начальниги полицияның подполковниги Евгения Неделина чугаалап турар.

Росгвардияның Тыва Республика талазы-биле эргелелиниң шериг хүлээлгелиглер кадыкшылының байдалы хирелиг уруглар өөренип турар Кызылдың бир школазының удуртулгазының дилээнге тоомча чок артып шыдавааннар. Дуза чыылдазынга улуг үлүг-хуузун эргелелдиң дежурный кезээ киирип, уругларга бүдүн коробка ишти конфеталарны сөңнээн. Мөөң белекти ажылдакчыларның чыгганы чимистер-биле немээннер.

– Каң кадык кижилерге, ылаңгыя социал албан черлеринге Тывада Росгвардия дээрге чүнүң-даа мурнунда сагыш човаачал камгалакчылар-дыр. Ынчангаш бистиң ажы-төлүвүс карактал чок кажанда-даа артпас дээрзинге бүзүрелдиг бис – деп, өөредилге чериниң директору Андрей Саражаков чугаалап турар.

Эргелелдиң шериг хүлээлгелиглериниң база бир бөлүү Кызылдың уруглар бажыңынга чедип чораан. Корум-чурум тудукчулары чаш уругларны чылыг идиктер-биле өөрткен. Каасталгалыг кидис идиктерни эргелелдиң офицерлери социал албан черинге боттары чедирип бергеннер. Чогум-на бо үеде уругларга ындыг идиктер херек турганы илерээн. Кидис идиктерниң дугаарын болгаш өң-чүзүнүн шериг хүлээлгелиглер боттары шилип, чаштарның онзагай талаларын өөренип көөрүн кызытканнар.

Дыңнаары багай уругларның школа-интернадында чаа чылга тураскааткан утренник кидин-түлүк чоруп турган, ынчалзажок ооң кижизидикчилери аалчыларга боттарының уран талантызын бараалгадып, боттарының кылганы өңгүр маскарад хептерин көргүскеннер. Класстың идепкейжилериниң бирээзи Начын-биле Соок-Ирей болуп кеттинген дүрген хөделир тускай отрядтың ажылдакчызы ужуражып, аңаа чигирзиг белектерни тывыскан. Байырлажып тура өөреникчи дагданыкчыларга өөрүп четтириишкинниң сөстерин имнеп көргүзүп, удавас база катап ужуражы бээр боор бис деп идегелин илереткен.

– Шимээн-дааш, үнү чок делегейге арын-шырайның, мага-боттуң шимчээшкини, салаалар дузазы-биле сагыш-сеткил илередиишкини онза ожаашкынныг. Бистиң дагдынып алганывыс уруглар дыңнавас болгаш, отрядта дыка хөйүвүс имнээр дылды билирлер. Үр чылдарда үнчүп-киржип кээрге, ындыг болбазының аргазы чок. Бистиң уруглар идегелдиг камгалалдың адаанда бис дээрзин билирлер – деп, полицияның улуг сержантызы Артыш А. чугаалап турар.

Республиканың уруглар эмнелгезинде чыдар уругларга анаа эвес, хуулгаазын аалчы дээрден ужуп келгеш, байыр чедирген. Ол болза, Росгвардияның Тыва Республикада эргелелинде дүрген хөделир тускай отрядтың бедиктер шургуур офицери полицияның улуг лейтенантызы Айдын Д. болган. Соок-Ирейниң идик-хевин кеткен офицер эмнелге албан чериниң серизинден тускай хендирлеп дүжүп келгеш, ийиги болгаш үшкү каъттың фойезиниң соңгазын соктап, байыр чедирип, эмнелгеде чыдар бичии уругларга ёзулуг-ла хуулгаазын чүүлдерни көргүскен. А ол үеде уругларны эмнелгениң оран-савазының бодунда кат-чимис болгаш конфет-чигир манап турган.

Чөөн чүк улустарының ай календары-биле алырга, Чаа чыл 2022 чылдың февраль 2-де келирин барымдаалаар чүве болза, чаңгыс-даа уруг Росгвардияның Тыва Республика талазы-биле эргелелиниң чылыг кичээңгейи, ажаанзыралы чок артпас дээрзин даап бодап болур.