Социал керээ дээрге эвээш орулгалыг чаңгыс чер-чурттугларывыска чаа мергежилди өөренип алырынга, улуг эвес бизнес азы бодунуң дузалал ажыл-агыйын тургузуп алырынга ажыктыг арга болуп турар. Таңды кожуунда өскелерни сорук киирип, чонун бо төлевилел-биле чуртташтыын көргүзүп турар кижилер бар. Улус ажыл-агыйны эгелеп алгаш, чоорту сайзырап, боттарынга акша-хөреңгини ажылдап ап, чедимчелиг болуп бар чыдар.
📢Улуг сонуургал болгаш тура-сорук-биле
Социал керээ суурнуң чурттакчыларын, шынап-ла, сонуургадыпкан дээрзин Таңды кожууннуң чагырга даргазының социал политика талазы-биле оралакчызы Эмма Сарыглар дыңнаткан. “Профессионал өөредилге” угланыышкынынга парикмахер, повар, кондитер болгаш садыгжы мергежилдер хереглеттинип турар.
“Сайгарлыкчы чорук болгаш бодун ажылга хаара тудары” деп угланыышкынче чурттакчыларның хөй кезии күзелдиг болуп турар. Чаңгыс төлевилелге 250 муң рубльди аңгылап берип турар. Ону алырынга чүгле күзел херек эвес, а ажыл-агыйын канчаар планнап турарын, бүдүрүлгезин улаштыр канчаар сайзырадырын ыяк билир болгаш комиссия мурнунга кандыг барымдаалар барын тайылбырлап чугаалаар.
Тыва шаандан тура-ла мал ажыл-агыйлыг регион дээрзи чажыт эвес. “Хууда дузалал ажыл-агыйын тургузары” деп чүүл нептереңгей болгаш хереглели улуг. Ылаңгыя суур черниң чурттакчылары ону аажок үнелээр. Өшкү, хой азы инек садып алырынга 100 муң рубль көрдүнген. Ниити медээлер тодаргай кылдыр көзүлбес, а чижектерни көргүзе бээрге, бир өске болгай. Ачы-дуза акциязы хереглекчилерге ажылдап турар, чедимчелиг чоруктуң болгаш чаагай амыдыралдың дүжүдү көстүп эгелээн.
📢Дүргенде кутюрье
Азим Морган 2020 чылдан тура социал керээде киржип турар. Бодунуң бүдүрүлгезин ажыдып алырынга 250 муң рубль-биле хөй ажыл-чорудулгалыг даараныр машина, пөске угулзалап даараар станок болгаш дааранырынга чугула херек херекселдер садып алган. Быжар, даараар, угулзалар үндүрериниң эге билиглерин ол боду өөренип алган. Ону кым-даа өөретпээн.
“Бодумнуң мергежилимни Иркутскиге бедидип алган мен, ынчалза-даа үргүлчү-ле Тываже чүрээм тыртып-ла турар турган. Хөй кезиинде тыва национал хептер, тоннар болгаш платьелер даараарынга ынак мен. Бүдүрүлгемни социал четкилер таварыштыр садып-саарып турар мен. Шак ынчаар садып алыкчыларымны чыып четтигипкен мен. Хөй кезиинде улус Кызылдан кээп, чагыгларны киирип турар.
Шагаа бүдүүзүнде болгаш Наадым байырлалының мурнунда чагыглар көвүдеп каар. Колдуунда улус тыва тон даарадыр. Аңаа чүгле торгу безин 5 метр, а оон аңгыда, өске материалдар база хереглеттинер. Ниитизи-биле 5 муң ажыг акша чарыттына бээр, ооң кырындан кылганы дээш меңээ төлээри база бар. Ийи хүн дургузунда шуут эгезинден тура аянныг, чараш, хөй чылдар иштинде кедиптер хепти даараптар чордум. Чоорту ам тыва национал бөрт даарап, аът шанаа, кештен янзы-бүрү херекселдер кылып өөренип алыр сорулгалыг мен. Алыс күзелим эр-даа, кыс-даа улуска, бичии-даа уругларга тыва хептер коллекциязы кылыр деп бодап турар мен. Ол эптиг, амгы үениң модазынга дүгжүр болур ужурлуг. Бир эвес төлевилелдиң киржикчизи болбаан болзумза, мынчаар сайзыраарымга чедир ам-даа үр болур турган – деп, Азим бодунуң күзелин болгаш чогаадыкчы оруун чугаалаан.
Кирилл САМОХВАЛОВ.
Чурук авторнуу.
